การวิเคราะห์สภาพแวดล้อม
Environmental scanning
ประกอบ คุปรัตน์
ศึกษาและนำมาเปิดประเด็น
จาก Wikipedia, the free encyclopedia
Updated: Friday, October 16, 2009
Keywords: การบริหาร, การบริหารการศึกษา, ยุทธศาสตร์
ความนำ
ในโครงสร้างที่ผมได้นำมาเสนอนี้ มาจาก Wikipedia ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ไม่มีรายละเอียดอะไรมากนัก แต่เป็นโครงสร้างที่พอเหมาะสำหรับนักบริหารการศึกษาจะได้ใช้ในการวิเคราะห์สภาพแวดล้อม (Environmental Scanning) ที่เกี่ยวกับองค์การที่ตนจะไปรับผิดชอบ ไม่ว่าจะเป็นในระดับอุดมศึกษา เป็นวิทยาลัย มหาวิทยาลัย หรือสถาบันต่างๆ หรือในระบบการศึกษาขั้นต่างๆ เขตพื้นที่การศึกษา โรงเรียนอนุบาล ประถมศึกษา มัธยมศึกษา อาชีวศึกษา การศึกษานอกระบบโรงเรียน
เหล่านี้ นักบริหารการศึกษาในยุคใหม่ จำเป็นต้องมีเครื่องมือในการวิเคราะห์สภาพแวดล้อม สิ่งที่จะช่วยนักบริหารการศึกษาได้ คือ
อ่านมากๆ อ่านอย่างกว้างขวาง
การอ่านอย่างกว้างขวาง
- รับนิตยสารที่ทำให้เรารู้ข่าวที่ทันโลก มีส่วนวิเคราะห์ที่ช่วยทำให้เราเข้าใจในประเด็นที่กว้างขวาง ทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม การเมือง เทคโนโลยี
- การรู้ภาษาต่างประเทศ เช่น ภาษาอังกฤษ หรือภาษาจีน เหล่านี้ ทำให้เราได้เข้าใจในวรรณกรรม หรือสิ่งที่ได้มีเขียนไว้ในระบบ ยิ่งระบบข้อมูลข่าวสารใหม่ มีหลายอย่างที่มีข้อมูลที่ทำให้เราค้นคว้าได้อย่างง่ายดายด้วยระบบสืบค้น ดังเช่น Google, Wikepedia
- ในโลกนี้ มีข้อมูลความรู้ที่บันทึกไว้เป็นภาษาไทย จะด้วยการแปล การเขียน หรือคิดขึ้นใหม่ เหล่านี้มีไม่ถีงร้อยละ 1 ของที่มีอยู่ในโลก หากเรารู้ภาษาต่างประเทศที่เป็นหลักๆ เช่น ภาษาอังกฤษ หรือภาษาจีน เราได้อ่านมาก โลกทัศน์ที่กว้างขวาง จะทำให้เราเข้าใจสภาพแวดล้อมต่างๆได้ชัดเจนขึ้น
ฟังให้มากๆ
ฟังให้มากๆ
- ฟังแล้วจับใจความได้ ดังเช่น การเข้าร่วมสัมมนา มีผู้รู้ นักวิชาการ ปราชญ์ของชุมชน นักคิดค้น เหล่านี้จะทำให้เราได้ข้อมูลหลายอย่างที่อาจไม่ได้ด้วยเพียงการอ่าน
การวิเคราะห์และสังเคราะห์
การวิเคราะห์ (Anaysis) คือการนำประเด็นต่างๆ มาแยกแยะ ทำให้เกิดความเข้าใจที่ชัดเจนขึ้น
การสังเคราะห์ (Synthesis) คือการนำข้อมูลหลายด้าน หลายประเด็นมาเพื่อรวบรวม คิดและมองแบบภาพรวมได้ (Holistic View) ไม่ใช่มองแบบ “ตาบอดคลำช้าง” หรือมองเป็นเพียงส่วนๆ
- การต้องฝึกวิเคราะห์และนำเสนอ ผมต้องขออภัยที่จะกล่าวว่า เท่าที่ผมทำงานด้านวิชาการมา ระบบราชการทำให้คนในระดับยิ่งสูงขึ้นไป ไม่กล้าคิด ไม่กล้าทำ ยิ่งมีการเมืองทั้งภายนอก และภายในเข้ามาแทรก ยิ่งทำให้เขาขยาดที่จะพูดในสิ่งที่เป็นความจริง
- การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมที่สำคัญ คือ ต้องได้ความเป็นจริง ความจริงที่ผ่านการวิเคราะห์ (Analysis) การสังเคราะห์ (Synthesis) มาอย่างเป็นระบบ และถูกต้อง หากข้อมูลไม่ถูกต้อง การวิเคราะห์ผิดพลาด ก็จะนำไปสู่การตัดสินใจดำเนินการที่ผิดพลาด
ความกล้าทางจริยธรรม
ความกล้าทางจริยธรรม (Moral Courage) คือการกล้าที่จะคิดในสิ่งที่ควรคิด คิดแล้วมีประโยชน์ คิดแล้ว คิดรอบคอบ คิดชัดเจน ก็จะนำไปสู่การกระทำ หากยังไม่ได้คิด ไม่กล้าคิด แต่กล้าไปทำ ก็ถือว่าเป็นความเสี่ยง ส่วนกล้าคิดนั้น ยังต้องมีเรื่องการนำไปวิเคราะห์ สังเคราะห์ ตรวจสอบทั้งด้วยตนเองและกลุ่ม หรือแม้แต่สังคม อย่างที่เรียกว่า ต้องมีประชาพิจารณ์ (Public Hearing)
- การทำตามนายบอก ทั้งๆที่รู้ว่าผิด ถือว่าไม่มีจริยธรรม
- การไม่เตือนระบบ เตือนสังคมในสิ่งที่รู้ว่าผิดพลาด ถือว่าไม่มีจริยธรรม
ในกิจกรรมในชั้นเรียนนั้น จะเกิดประโยชน์ต่อเมื่อให้ผู้เรียนได้สามารถนำเสนอได้อย่างตรงไปตรงมา มองได้อย่างกว้างขวาง ทั้ง 360 องศา การมองหลายด้าน ฟังหลายด้าน และสามารถนำมาประมวลเพื่อสรุป และที่จะมีข้อเสนอที่จะดำเนินการอย่างมียุทธศาสตร์ และการตัดสินใจดำเนินการได้อย่างเป็นระบบ มีขั้นตอนในการที่จะเปลี่ยนแปลง ปรับปรุงระบบนั้นๆ ไปสู่สิ่งที่ดีกว่า สามารถดำรงอยู่ได้อย่างแข็งแกร่งในระยะยาวได้มากกว่า
ความหมาย
การวิเคราะห์สภาพแวดล้อม (Environmental Scanning) เป็นกระบวนการในการเก็บรวบรวมข้อมูล, วิเคราะห์, และการใช้ข้อมูลเพื่อวัตถุประสงค์ทางยุทธวิธีและยุทศาสตร์ คือการต้องได้ข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริงที่มีอยู่แล้ว (Factual) และบางส่วนที่ยังเป็นนามธรรม มีความกำกวม (Subjective) ที่มีผลต่อธุรกิจ หรือองค์การนั้นๆ
Environmental scanning is a process of gathering, analyzing, and dispensing information for tactical or strategic purposes. The environmental scanning process entails obtaining both factual and subjective information on the business environments in which a company is operating or considering entering.
มี 3 วิธีการในการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมขององค์การหรือระบบใดๆ
There are three ways of scanning the business environment:
1. การวิเคราะห์เฉพาะกิจ ( Ad-hoc scanning - Short term), infrequent examinations usually initiated by a crisis
2. การวิเคราะห์เป็นประจำ ( Regular scanning) - Studies done on a regular schedule (say, once a year)
3. การวิเคราะห์แบบต่อเนื่อง (Continuous scanning, also called continuous learning) - continuous structured data collection and processing on a broad range of environmental factors
Most commentators feel that in today's turbulent business environment the best scanning method available is continuous scanning.This allows the firm to
มีผู้ให้ความเห็นว่า ในโลกที่มีการเปลี่ยนแปลงรวดเร็วผันผวนอย่างปัจจุบัน วิธีการที่ดีในกรใช้การวิเคราะห์สภาพแวดล้อม คือการวิเคราะห์แบบต่อเนื่อง:
- ดำเนินการอย่างรวดเร็ว -act quickly
- ใช้โอกาสก่อนที่คู่แข่งจะใช้ -take advantage of opportunities before competitors do
- ตอบสนองต่อสภาพแวดล้อม การคุกคาม ก่อนที่ผลเสียจะเกิดขึ้นจริง-respond to environmental threats before significant damage is done
สภาพแวดล้อมเชิงมหภาค (The Macro Environment)
การวิเคราะห์สภาพแวดล้อม โดยทั่วไปหมายถึงสภาพแวดล้อมเชิงมหภาค ซึ่งอาจครอบคลุมถึงประเด็นต่อไปนี้
Environmental scanning usually refers just to the macro environment, but it can also include:
- อุตสาหกรรม (industry)
- การวิเคราะห์คู่แข่ง (competitor analysis)
- การวิจัยด้านการตลาด วิเคราะห์ผู้บริโภค (marketing research/consumer analysis)
- การศึกษาผลิตภัณฑ์ใหม่ มีนวตกรรมอะไรที่เกิดขึ้นบ้าง (New Product Development(product innovations)
- สภาพแวดล้อมภายในองค์การ the (company's internal environment)
การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมจำเป็นต้องมีการวิเคราะห์ (Macro environmental scanning involves analyzing)
เศรษฐกิจ (The Economy)
- รายได้เฉลี่ยต่อหัว (GDP per capita)
- อัตราการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (economic growth)
- อัตราการว่างงาน (unemployment rate)
- อัตราเงินเฟ้อ (inflation rate)
- ดรรชนีความเชื่อมั่นของผุ้บริโภค (consumer and investor confidence)
- ระดับของทรัพยากรที่ยังมีอยู่ (inventory levels)
- อัตราการแลกเปลี่ยนเงินตรา (currency exchange rates)
- ความสมดุลของการค้า (merchandise trade balance)
- สถานะทางการเงินและการเมืองของคู่ค้า (financial and political health of trading partners)
- ดุลการชำระเงิน (balance of payments)
- แนวโน้มในอนาคตจะเป็นอย่างไร (future trends)
รัฐบาล/การเมือง ( Government)
- สภาพแวดล้อมทางการเมือง (political climate) - amount of government activity
- ความมั่นคงและความเสี่ยงทางการเมือง (political stability and risk)
- หนี้สาธารณะ (government debt)
- งบประมาณของแผ่นดินติดลบหรือว่าเกินดุล (budget deficit or surplus)
- อัตราภาษีบริษัท และภาษีส่วนบุคคล (corporate and personal tax rates)
- ภาษีรายได้ (payroll taxes)
- ภาษีสินค้าการนำเข้าและการกำหนดโควตา (import tariffs and quotas)
- ข้อกำหนดด้านการนำเข้าสินค้า (export restrictions)
- กำหนดระเบียบข้อบังคับด้านการเงินระหว่างประเทศ (restrictions on international financial flows)
กฎหมาย (Legal)
- กฎหมายค่าแรงงานขั้นต่ำ (minimum wage laws)
- กฎหมายควบคุมด้านสิ่งแวดล้อม (environmental protection laws)
- กฎหมายด้านความปลอดภัยของคนงาน (worker safety laws)
- กฎหมายเกี่ยวกับสหภาพแรงงาน (union laws)
- กฎหมายด้านลิขสิทธิ์ (copyright and patent laws)
- กฎหมายต่อต้านการผูกขาด (anti- monopoly laws)
- กฎหมายการปิดร้านค้าในวันอาทิตย์ (Sunday closing laws)
- การต้องขออนุญาตการดำเนินการในเขตเมือง (municipal licences)
- กฎหมายที่เอื้อต่อการลงทุนทางธุรกิจ (laws that favour business investment)
เทคโนโลยี ( Technology)
- ประสิทธิภาพของโครงสร้างพื่นฐาน (efficiency of infrastructure), including: roads, ports, airports, rolling stock, hospitals, education, healthcare, communication, etc.
- ประสิทธิผลในทางอุตสาหกรรม (industrial productivity)
- กระบวนการผลิตทางอุตสาหกรรม (new manufacturing processes)
- ผลิตภัณฑ์และบริการใหม่ๆของฝ่ายคู่แข่ง (new products and services of competitors)
- ผลิตภัณฑ์และบริการใหม่ๆจากฝ่ายจัดส่ง (new products and services of supply chain partners)
- เทคโนโลยีใหม่ๆที่อาจมีผลกระทบต่อองค์การ (any new technology that could impact the company)
- ค่าใช้จ่ายด้านพลังงานและการเข้าถึง (cost and accessibility of electrical power)
สภาพแวดล้อม ( Ecology)
- สภาพแวดล้อมที่อาจมีผลกระทบต่อกระบวนการผลิตหรือให้บริการขององค์การ (ecological concerns that affect the firms production processes)
- ความตระหนักของผู้บริโภคที่อาจมีผลต่อนิสัยการซื้อ การจับจ่ายที่อาจเปลี่ยนไป (ecological concerns that affect customers' buying habits)
- ความตระหนักด้านสิ่งแวดล้อมที่มีผลกระทบต่อการรับรู้ของผู้บริโภคสินค้าหรือบริการขององค์การ (ecological concerns that affect customers' perception of the company or product)
สังคมและวัฒนธรรม (Socio-Cultural)
- องค์ประกอบของประชากรในประเด็นสิ่งต่อไปนี้
demographic factors such as:
- ขนาดของประชาการและการกระจายตัว (population size and distribution)
- การกระจายตัวด้านอายุของประชากร (age distribution)
- ระดับการศึกษา ( education levels)
- ระดับของรายได้ (income levels)
- ภูมหลังด้านเชื้อชาติของประชากร (ethnic origins)
- การนับถือศาสนา ( religious affiliations)
ทัศนคติที่มีต่อสิ่งเหล่านี้ attitudes towards:
- วัตถุนิยม, ทุนนิยม, การค้าเสรี (materialism, capitalism, free enterprise)
- ความเป็นเอกัตตบุคคล, บทบาทของครอบครัว, บทบาทของรัฐบาล, จิตสำนึกในการทำงานร่วมกัน ความเป็นชุมชน (individualism, role of family, role of government, collectivism)
- บทบาทของการนับถือศาสนา ( role of church and religion)
- ความเป็นสังคมผู้บริโภคหรือไม่ อย่างไร ( consumerism)
- ความตระหนักในสิ่งแวดล้อม (environmentalism)
- การให้ความสำคัญต่องาน ความภูมิใจในความสำเร็จของงาน (importance of work, pride of accomplishment)
- โครงสร้างทางวัฒนธรรมที่มีต่อสิ่งต่อไปนี้ (cultural structures) including:
- + โภชนาการและอาหารการกิน (diet and nutrition)
- + สภาพแวดล้อมด้านที่อยู่อาศัย (housing conditions)
ผู้จัดหาทรัพยากร (Potential Suppliers)
- สภาพแรงงานในตลาด ( Labour supply)
- ปริมาณของแรงงานที่มีอยู่ในตลาด ( quantity of labour available)
- คณภาพของแรงงานที่มีอยู่ในตลาด ( quality of labour available)
- ความสม่ำเสมอของแรงงาน ( stability of labour supply)
- ความคาดหวังในด้านค่าแรงงาน ค่าตอบแทน ( wage expectations)
- อัตราการออกจากงาน ( employee turn-over rate)
- การนัดหยุดงานและแรงงานสัมพันธ์ ( strikes and labour relations)
- สิ่งอำนวยความสะดวกด้านการศึกษา ( educational facilities)
- อุปทานด้านวัสดุ (Material suppliers)
- คุณภาพ, ปริมาณ, ราคา, และความสม่ำเสมอของวัสดุนั้นๆ ( quality, quantity, price, and stability of material inputs)
- ความล่าช้าในการจัดส่ง ( delivery delays)
- ความใกล้หรือไกลของวัสดุที่จัดส่ง ( proximity of bulky or heavy material inputs) สามารถจัดส่งได้โดยสะดวกหรือไม่
- ระดับการแข่งขันในฝ่ายจัดหาสินค้าและให้บริการ ( level of competition among suppliers)
- ผู้ให้บริการที่เกี่ยวข้อง ( Service Providers)
- ปริมาณ, คุณภาพ, ราคา และความสม่ำเสมอของบริการที่เกี่ยวข้อง ( quantity, quality, price, and stability of service facilitators)
- ข้อกำหนดพิเศษ (special requirements)
ผู้มีส่วนร่วมได้เสีย (Stakeholders)
- ลอบบี้ยิสต์ (Lobbyists) ฝ่ายรับจ้างวิ่งเต้น รณรงค์กับผู้ออกกฎหมาย ในหลายประเทศมีลอบบี้ยิสต์ได้อย่างถูกต้องตามกฏหมาย
- ผู้ถือหุ้น (Shareholders) ในกรณีขององค์การการศึกษาที่เป็นของรัฐ ผู้ถือหุ้นโดยหลักการ คือประชาชน หาก “การศึกษาเป็นของประชาชน โดยประชาชน และเพื่อประชาชน”
- ผ่ายลูกจ้าง (Employees) หากเป็นในระบบการศึกษา ฝ่ายลูกจ้างคือ ครูอาจารย์ เจ้าหน้าที่ ฝ่ายบริหารการศึกษา ฯลฯ
- หุ้นส่วน (Partners) หากเป็นระบบการศึกษา (ของรัฐ) หุ้นส่วนคือ รัฐบาลกลาง รัฐบาลท้องถิ่น ระบบอุตสหกรรม บริการ ศาสนา ฯลฯ ในประเทศและชุมชน
Scanning these macro environmental variables for threats and opportunities requires that each issue be rated on two dimensions. It must be rated on its potential impact on the company, and rated on its likeliness of occurrence. Multiplying the potential impact parameter by the likeliness of occurrence parameter gives us a good indication of its importance to the firm.
การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมนั้น จะต้องคำนึ่งถึงสภาพแวดล้อมทั้งด้าน
1. การคุกคาม (Threats) จากภายนอกองค์การ
2. โอกาส (Opportunities) จากภายนอกขององค์การ
ทั้งนี้ต้องมีการให้ค่าคะแนนในสองมิติ กล่าวคือ
1. การให้ค่าต่อโอกาสผลกระทบต่อองค์การ (Potential Impacts) ว่าจะมีมากน้อย รุนแรงเพียงใด แล้วคูณด้วยส่วนที่สอง
2. การให้ค่าต่อความเป็นไปได้ที่มันจะเกิด (Likeliness of Occurrence)
การได้ค่าคะแนนของสิ่งที่มีผลกระทบที่สำคัญ และมีโอกาสที่จะเกิดมากๆ ย่อมเป็นสิ่งที่องค์การต้องให้ความสนใจ ต้องศึกษา เรียนรุ้ ติดตาม และเตรียมตัวรองรับ ก่อนที่ปัญหาหรือโอกาสจะเกิดขึ้นจริง
การตอบสนอง (Responses)
เมื่อได้วิเคราะห์สภาพแวดล้อมได้ชัดเจนแล้ว จะมียุทธศาสตร์ที่จะดำเนินการต่อสสภาพแวดล้อมเหล่านี้อยู่ 6 ทาง คือ
When an issue is detected, there are generally six ways of responding to them:
1. ยุทธศาสตร์ต่อต้าน (opposition strategy) - try to influence the environmental forces so as to negate their impact - this is only successful where you have some control over the environmental variable in question
2. ยุทธศาสตร์การปรับตัว (adaptation strategy) - adapt your marketing plan to the new environmental conditions
3. ยุทธศาสตร์การรุก (offensive strategy) - try to turn the new influence into an advantage - quick response can give you a competitive advantage
4. ยุทธศาสตร์กระจายความเสียง ( redeployment strategy) - redeploy your assets into another industry
5. ยุทศาสตร์เฉพาะกิจ (contingency strategies) - determine a broad range of possible reactions - find substitutes
6. ยุทธศาสตร์เฉื่อยๆ (passive strategy) - no response - study the situation further
--------------------------------------
Retrieved from "http://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_scanning"
Categories: Problem solving | Research | Research methods
No comments:
Post a Comment