นโยบายช่วยคนยากจน ต้องช่วยด้วยความจริงใจ (2)

นโยบายช่วยคนยากจน ต้องช่วยด้วยความจริงใจ (2)

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

Keywords: Life diary, บันทึกชีวิต, การเมือง, การต่างประเทศ, นโยบายเศรษฐกิจ

Honesty is the first chapter in the book of wisdom. ~ Thomas Jefferson

“ความซื่อสัตย์เป็นบทแรกในหนังสือแห่งปัญญา ~ โธมัส เจฟเฟอร์สัน

โธมัส เจฟเฟอร์สัน ผู้ได้ชื่อว่าเป็นมันสมองในการร่างคำประกาศอิสรภาพของสหรัฐอเมริกาในปี ค.ศ. 1776 อันเป็นจุดเริ่มต้นของการต่อสู้เพื่ออิสรภาพของอเมริกา จากการเป็นอาณานิคมของอังกฤษ คำแนะนำที่ดีที่สุดของผู้ได้ชื่อว่าเป็นบิดาของประชาธิปไตยยุคใหม่ เขาเสนอให้นักการเมืองที่ต่อสู้โลดแล่นในเวทีการเมืองนั้น ต้องซื่อสัตย์ต่อตนเอง ต้องคิดอย่างที่ควร คิดแล้วต้องเขียน พูด และแสดงออกอย่างที่ตนเองคิดและเชื่อ และท้ายที่สุด ต้องกระทำในสิ่งที่ตนเองเห็นว่าถูกต้อง และหลักของประชาธิปไตยก็คือการให้เสรีภาพที่คนจะคิดเห็นต่างจากคนอื่นๆได้ และประชาธิปไตยต้องให้หลักประกันในการที่คนจะแสดงออก

วันนี้จะพูดถึงเรื่องการเมืองต่อครับ เป็นการเมืองในโลก และในประเทศไทย

Paris (CNN) – ฟรังซัว โอลอง (Francois Hollande) จากพรรคสังคมนิยมได้ชนะประธานาธิบดีนิโคลา ซาร์โคซี (Nicolas Sarkozy) ในการแข่งขันชิงตำแหน่งประธานาธิบดีฝรั่งเศสในรอบตัดสินเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา ส่งสัญญาณการเคลื่อนตัวสู่ทางซ้ายของประเทศ และต่อเกือบทั้งทวีปยุโรปที่ต้องต่อสู้กับเศรษฐกิจที่อ่อนแอ

ฟรังซัว โอลอง จากพรรคสังคมนิยมฝรั่งเศส เสนอว่าการรัดเข้มขัด (Austerity) และเข้มงวดทางด้านเศรษฐกิจไม่ใช่ทางออกของฝรั่งเศส และไม่ใช่ทางออกของยุโรป ซึ่งสิ่งนี้สวนทางกับแนวทางของ Merkel ผู้นำของเยอรมัน และ Sarkozy ประธานาธิบดีของฝรั่งเศสในแนวทางที่คนเรียกทิศทางเศรษฐกิจของผู้นำทั้งสองว่า Merkozy ซึ่งหมายถึงทุกชาติจะต้องเน้นการรักษาวินัยทางการเงินการคลัง ประเทศที่ประสบวิกฤติที่จะได้รับความช่วยเหลือทางการเงิน ก็ต้องพยายามลดค่าใช้จ่ายภาครัฐ ซึ่งไม่เป็นที่ชื่นชอบของประชาชนในประเทศที่กำลังประสบวิกฤติเศรษฐกิจทั้งหลายในยุโรป เพราะขณะนี้หลายประเทศมีอัตราการว่างงานสูงถึงร้อยละ 20-25 แล้ว และยิ่งสูงกว่านี้ในคนกลุ่มหนุ่มสาวที่จะเป็นพลังของประเทศ

ฟรังซัว โอลอง เสนอให้ฝรั่งเศสต้องเน้นการสร้างงาน และการจ้างงาน และรัฐบาลจะต้องเป็นผู้นำในการนี้ รัฐจะต้องมีรายได้เพื่อนำไปสร้างงาน และนี่รวมถึงรายได้ภาครัฐที่ได้จากการเสนอเก็บภาษีอัตราก้าวหน้าในกลุ่มรายได้สูงสุดถึงร้อยละ 75 แต่ทั้งหมดนี้ก็ต้องรอดูผลการเจรจาระหว่างผู้นำฝรั่งเศสใหม่ คือโอลองกับ Merkel ผู้นำของเยอรมัน ชาติที่เป็นมหาอำนาจสำคัญของยุโรป

การเมืองของแต่ละประเทศ และในโลกนั้นมีผลกระทบส่งถึงกันได้ และนักการเมือง ผู้นำการเมืองไม่สามารถหลีกหนีผลกระทบของเศรษฐกิจทั่วโลกที่จะมีผลต่อการเมืองภายในประเทศของตน ในสมัยวิกฤติเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลกจากผลของสงครามโลกครั้งที่หนึ่งในช่วงปี ค.ศ. 1914–1918 เมื่อเกิดวันศุกร์สีดำ (Black Friday) ตลาดหุ้นพังทลายในช่วงเดือนตุลาคม ค.ศ. 1929 ที่ส่งผลกระทบทางเศรษฐกิจไปทั่วโลก และส่งผลให้เศรษฐกิจสหรัฐเข้าสู่ยุคเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ (Great Depression) ในสหรัฐอเมริกาและทั่วโลกนานนับ 10 ปี การเมืองในโลกในยุคนั้นก็เปลี่ยนขั้ว ทำให้มีการลดทอนอำนาจและล่มสลายของระบอบกษัตริย์เดิมลงในหลายประเทศ เกิดลัทธิคอมมิวนิสต์ การงอกงามของระบอบสังคมนิยม หลายประเทศปฏิรูปประเทศไปสู่ระบบรัฐสวัสดิการ และนำไปสู่สังคมนิยมประชาธิปไตย ในยุคนั้นส่วนหนึ่งมีผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในประเทศไทย อันเป็นช่วงมีปัญหาข้าวยากหมากแพง มีการปฏิวัติโดยคณะราษฎร์ในปี พ.ศ. 2475 เกิดการเปลี่ยนแปลงจากระบบกษัตริย์ในระบอบสมบูรณายาสิทธิราช ไปสู่กษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ

ในการเมืองประเทศไทยปัจจุบัน พรรคเพื่อไทยดูเหมือนว่าจะได้เสียงข้างมากเด็ดขาดในสภาฯ เมื่อใดที่ต้องมีการออกคะแนนเสียงเพื่อตัดสินนโยบายของชาติ รัฐบาลพรรคเพื่อไทยก็สามารถชนะการออกเสียงทุกครั้ง แต่นั่นไม่ใช่ความมั่นคงทางการเมืองของรัฐบาลเสียทีเดียว การฉุดกระชากลากถู เผด็จการด้วยเสียงหมู่มากไม่ใช่ทางเลือกประชาธิปไตยที่ดี เพราะท้ายที่สุด เสียงตัดสินคือประชาชน ซึ่ง

ประชาชนจะตัดสินด้วยผลกระทบของการเมืองที่มีต่อเรื่องปากท้องของเขา หากบ้านเมืองเดินไปข้างหน้าได้ ทำให้ทุกคนมีงานทำ มีกินมีใช้ มีความสุขสบาย รัฐบาลก็จะยังแข็งแรงอยู่ไปได้เรื่อยๆ จนกว่าจะมีเลือกตั้งใหม่ ประเด็นเศรษฐกิจเป็นประเด็นสำคัญที่สุดในการตัดสินทางการเมือง

แต่การดำเนินกิจการทางการเมืองในช่วงต่อไปนี้ ไม่มีใครมีเสถียรภาพได้อย่างยืนยาวแท้จริง ทุกฝ่ายไม่สามารถดำรงอยู่ได้อย่างชะล่าใจ ลองดูประเทศอื่นๆ นอกเหนือไปจากกลุ่มประเทศยุโรป ประเทศฝรั่งเศส คือตัวอย่างของการที่ประชาชนต้องการเปลี่ยนแปลงฝ่ายบริหาร เขาจึงเลือกฟรังซัว โอลอง จากพรรคสังคมนิยม ไม่ใช่เพราะเขาชอบโอลอง หรือระบบสังคมนิยม แต่เพราะเขาเบื่อและไม่พอใจประธานาธิบดีนิโคลา ซาร์โคซี ที่ไม่สามารถจัดการบ้านเมืองและระบบเศรษฐกิจให้เข้มแข็งได้เหมือนอย่างที่เขาคาดหวัง ในประเทศสหรัฐอเมริกา หากประธานาธิบดีโอบาม่า (Barack Obama) จะไม่ได้รับเลือก ไม่ใช่เพราะเขาเป็นคนไม่ดี ไม่มีความสามารถ แต่เพราะโอบาม่ายังไม่สามารถจัดการเศรษฐกิจประเทศให้ฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็ซดังที่ประชาชนคาดหวัง สัญญาณเศรษฐกิจทุกตัว การมีงานทำ การสร้างงาน ราคาหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ เหล่านี้จะเป็นตัวบ่งชี้อนาคตของโอบามาในช่วงไม่กี่เดือนข้างหน้านี้

การเมืองมีหลักอยู่ว่า “ความไม่แน่นอนคือความแน่นอน” ไม่มีใครสามารถดำรงอยู่ได้อย่างถาวร แต่หลักการที่สำคัญของการดำเนินการทางการเมืองคือต้องยึดหลัก “Honesty is the best policy.” หรือ “ความซื่อสัตย์คือนโยบายที่ดีที่สุด” ผู้นำที่ดีจะต้องสื่อสารกับประชาชนได้อย่างตรงไปตรงมาที่สุด ซึ่งรัฐบาลพรรคเพื่อไทยปัจจุบันต้องคำนึงถึงมากที่สุด และต้องกลับไปตรวจสอบนโยบายที่เคยหาเสียงเอาไว้ ดังเช่น

สินค้าแพง – จากการสำรวจความคิดเห็นของประชาชน ร้อยละ 90 บอกราคาสินค้าแพงขึ้น แต่มีรัฐมนตรีหลากกระทรวงที่นายกรัฐมนตรีได้ไปร่วมกันสำรวจตลาดในกรุงเทพฯและต่างจังหวัด แล้วกลับมารายงาน ผลคือรัฐมนตรีทั้งหลายได้ข้อมูลร่วมกันบอกว่า สินค้าในตลาดนั้นไม่แพงไปกว่าระดับเดียวกันของปีก่อนหน้านี้ แล้วจะให้ประชาชนทั่วไปเชื่อใคร เชื่อตัวเองที่กำลังเดือดร้อน หรือเชื่อรัฐมนตรีที่ต้องเอาใจนายกรัฐมนตรี

ความจริงพรรคเพื่อไทย ซึ่งได้ชื่อว่าเป็นพรรคได้คะแนนประชานิยม มีประชาชนระดับล่างเลือกเข้ามาด้วยเสียงที่เหนือกว่าพรรคตรงข้ามอย่างมาก เพื่อให้มาเป็นรัฐบาล การทำอะไรที่เป็นประโยชน์ต่อคนยากจนระดับล่างได้อย่างยั่งยืน ย่อมจะเป็นประโยชน์ทางการเมืองแก่พรรคอยู่แล้ว เพียงแต่ต้องทำนโยบายให้ดี ทำอย่างจริงจัง และมีผลทางบวกต่อประชาชนทั้งในระยะทั้งสั้นและระยะยาว และเป็นนโยบายที่ดำเนินได้อย่างยั่งยืน นั่นยอมจะดีที่สุด

ช่วยคนจน - สินค้าราคาแพง เป็นเรื่องที่แล้วแต่จะมอง หากถามประชาชนคนอยากซื้อ ก็ต้องอยากซื้อของราคาถูก อยากได้รายได้สูงๆ หากถามฝ่ายรัฐบาล ก็จะได้คำตอบว่าทุกอย่างดีอยู่แล้ว หรือไม่เลวร้ายจนเกินไป ทางออกที่เป็นรูปธรรม เรามีการสำรวจและติดตามสภาพเงินเฟ้อ (Inflation) กันเป็นระยะอยู่แล้วด้วยหน่วยงานที่รับผิดชอบ ต้องตรวจสอบว่า ค่าเงินเฟ้อต่อปี ถ้าอยู่ที่ 3% ก็แสดงว่าสินค้าและบริการไม่น่าจะแพงไปกว่าปกติ แต่สิ่งที่รัฐบาลต้องยอมรับก็คือ มีนโยบายของรัฐบาลเองที่เป็นตัวไปกระชากราคาสินค้าทุกอย่างให้สูงขึ้น เช่น (1) การกำหนดอัตราค่าแรงงานขั้นต่ำให้เป็น 300 บาท/วัน หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 50 อย่างทันทีทันใด (2) การปรับเงินเดือนปริญญาตรีเป็นขั้นต่ำที่ 15,000 บาท (3) การรับจำนำข้าวธรรมดาที่ตันละ 15,000 บาท และ (4) เมื่อประกอบกับผลจากน้ำท่วมใหญ่ ซึ่งต้องยอมรับว่าเป็นความบกพร่องของรัฐบาลที่สำคัญในช่วงปลายปี พ.ศ. 2554 คนเกือบทั้งหมดต้องเหนื่อยกับการซ่อมบ้าน การหยุดงาน เปลี่ยนงาน ปิดโรงงานแล้วต้องเปลี่ยนย้ายที่ทำงาน ที่อยู่อาศัย สินค้าด้านวัสดุก่อสร้างแพงขึ้นทุกรายการ

ช่วยคนจน - ราคาพืชผลการเกษตรแท้จริง ต้องช่วยแบบยกแผง ด้วยประกันราคาสินค้าเกษตรหลัก ไม่ใช่ช่วย "รับจำนำ" แบบราคาสูงเกินจริง แล้วกระทำได้เพียงส่วนน้อย

ปัจจุบัน เกษตรกรกำลังชั่งใจอยู่ว่า นโยบายการรับจำนำข้าว หรือพืชผลการเกษตรของรัฐบาลเพื่อไทยนั้น เมื่อเปรียบกับแนวทางของพรรคประชาธิปัตย์ ที่ใช้นโยบายประกันราคาพืชผลการเกษตร อย่างไหนจะเป็นประโยชน์ต่อเขามากกว่ากัน

นโยบายรับจำนำข้าวนั้น ความจริงน่าจะต้องเรียกว่า “การรับซื้อข้าวในราคาสูง” คือสูงถึงตันละ 15,000 บาท เกินราคาตลาดโลก แต่รับจำนำหรือรับซื้อได้เพียงส่วนน้อย จน ณ เวลาปัจจุบัน ไม่สามารถบริหารจัดการราคาข้าวได้อย่างที่หาเสียง เพราะพืชผลการเกษตรในโลกปีนี้ค่อนข้างดี ผลิตผลมากเกินกว่าปกติ ราคาสินค้าเกษตรก็ลดลง รัฐบาลไทยไม่มีขีดความสามารถใดๆในการกำหนดราคาข้าวในตลาดโลก

จากการศึกษาเปรียบเทียบของหนังสือพิมพ์ไทยรัฐ ปัญหาจากการรับจำนำข้าวโดยสรุป – (1) จากอดีตที่ผ่านมามีการคอรัปชันสูงทำให้รัฐต้องขาดทุนปีละหลายหมื่นล้านบาท (2) รัฐอาจต้องสร้างโกดังไว้เก็บข้าวเองจำนวนมาก (3) เป็นการ บิดเบือนกลไกตลาดทำให้ รัฐต้องใช้เงินจำนวนมากไปซื้อข้าวซึ่ง รัฐไม่น่าจะมีเงินมากมาซื้อข้าวชาวนาได้ทั้งหมดในกรณีที่พ่อค้าไม่รับซื้อข้าวแข่ง (4) รัฐต้องเสียเงินจำนวนไม่น้อยในการสต๊อกข้าวและรักษาคุณภาพข้าวจำนวนมากถ้าขายข้าวไม่ได้ และ (5) อาจมีข้าวจากต่างประเทศเข้ามาสวมสิทธิ์

จากการนำเสนอเปรียบเทียบของหนังสือพิมพ์ไทยรัฐ ทำให้ดูเหมือนการประกันราคาข้าว กับการรับจำนำข้าวมีผลดีผลเสียแบบพอๆกัน แต่ในส่วนของนักวิชาการด้านเศรษฐศาสตร์เป็นอันมากเห็นว่าการรับจำนำข้าว เป็นสิ่งที่ไม่สามารถดำเนินไปได้ในระยะยาว เพราะขัดกับหลักอุปสงค์และอุปทาน (Demand & Supplies) แต่อย่างไรก็ตาม ปีนี้นับเป็นปีแรกที่จะพิสูจน์ว่านโยบายของรัฐบาลเพื่อไทยนั้น จะดำเนินไปได้จริงมากน้อยเพียงใด ในทุกเดือนที่ผ่านไป ผลจะเป็นเครื่องพิสูจน์ในนโยบายที่ต่างกันนี้

ช่วยคนจน - หากเร่งค่าแรงงานขั้นต่ำเป็น 300 บาท/วัน ผลที่ตามมาคือโรงงานที่อ่อนแอจะเลิกผลิต หรือเปลี่ยนวิธีการจ้างคน ตลาดงานจะลดลง

โดยทั่วไปของการปรับอัตราค่าแรงงานขั้นต่ำ เขาจะมีระบบไตรภาคี คือตัวแทนรัฐบาล ตัวแทนฝ่ายนายจ้าง และตัวแทนฝ่ายแรงงาน เพื่อมาปรึกษาหารือ และกำหนดอัตราค่าแรงงานขั้นต่ำที่เหมาะสมกับความเป็นจริงร่วมกัน กลไกค่าแรงงานขั้นต่ำนั้นไม่สามารถใช้เป็นเครื่องมือผลักดันรายได้ของคนงานได้ทั้งหมด ในทุกประเทศ แม้ในออสเตรเลียที่พรรคแรงงานเป็นใหญ่ เขาก็จะกำหนดค่าแรงงานที่มีผลต่อคนทำงานระดับล่างประมาณร้อยละ 20-25 เพื่อเป็นการช่วยคนงานกรรมกรที่ไม่มีอำนาจต่อรอง เพราะแรงงานก็เหมือนสินค้าและบริการทั้งหลายที่เป็นไปตามกลไกในตลาดเสรี

การใช้การปรับอัตราค่าแรงงานขั้นต่ำหากใช้แรงและเร็วเกินไป จะทำให้นายจ้างเองต้องไปหาทางออก เช่น การเลิกกิจการในกรณีที่เห็นว่าไปไม่ไหว ย้ายกิจการไปลงทุนในต่างประเทศ ดังในกรณีของอุตสาหกรรมที่ต้องอาศัยแรงงานจำนวนมาก ก็ย้ายไปประเทศเพื่อนบ้าน หรือเปลี่ยนสัญญาเลิกจ้างคนงาน แล้วไปทำสัญญาจ้างแบบจ้างเหมา คือจ่ายตามรายชิ้น หรือในรายที่จ่ายได้ และเคยจ่ายโดยมีสวัสดิการ ก็เลิกสวัสดิการเพื่อมาจ่ายเพิ่มค่าแรงงานขั้นต่ำแทน

นอกจากนี้ก็คือ การมีคนงานต่างชาติหลายล้านคนในประเทศ ผู้จ้างก็ต้องจ่ายตามอัตราค่าแรงงานขั้นต่ำนี้ด้วย หากเป็นการจ้างรายวัน เพราะโดยหลักมนุษยธรรมและข้อตกลงระหว่างประเทศ เราเลือกปฏิบัติไม่ได้

ช่วยคนจน - เมื่อรัฐบาลไปเร่งให้เกิดปัญหาเงินเฟ้อเสียเองจากนโยบายหลายๆประการของรัฐบาล ค่าบาทลดอำนาจการซื้อในประเทศ แล้วจะให้สินค้าราคาถูกได้อย่างไร การจะช่วยคนจน ต้องสร้างบนรากฐานที่เข้มแข็ง ต้องเพิ่มประสิทธิภาพของแรงงาน ปรับปรุงการศึกษาและการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ต้องพัฒนาระบบราชการ สร้างความโปร่งใส ขจัดคอรัปชั่นซึ่งทำให้เงินรั่วไหลไม่เกิดประโยชน์ กระจายอำนาจการจัดการไปยังท้องถิ่นเพื่อให้เกิดความคล่องตัวในการบริหารประเทศ จัดการการขนส่ง ดูแลการศึกษา สาธารณสุข ที่พักอาศัย ฯลฯ ทั้งนี้ เพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสลดต้นทุนชีวิต เหล่านี้เป็นการช่วยคนจนอย่างทั้งระบบ

ช่วยคนจน - ระยะยาว นโยบายดีที่สุดคือจริงใจกับประชาชน ทำอะไรให้ได้ก็ทำอย่างมุ่งมั่น และอะไรที่ทำไม่ได้ ก็ต้องบอกตรงๆ อย่าขายผ้าเอาหน้ารอด รัฐบาลบริหารประเทศมายังไม่ถึงปี มีสัญญาณไม่ดีหลายประการที่ต้องใส่ใจ และแก้ปัญหาหลักๆของประเทศ หลักคือความซื่อสัตย์สุจริต ไม่ทุจริตคอรัปชั่น แสดงให้เห็นว่าทำเพื่อประชาชน ไม่ใช่พวกพ้อง หรือให้กลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง บริหารกิจการแผ่นดินที่ทำให้คนรู้สึกว่าทำได้ดีมีฝีมือกว่ารัฐบาลที่ผ่านมา รัฐบาลก็จะอยู่ไปได้จนครบวาระ ประชาชนไม่ว่าเสื้อสีอะไรคงเบื่อที่จะไปเดินขบวนตามท้องถนน เบื่อที่จะขัดแย้ง