จิ้งจอกเฒ่าจะติดกับได้ยาก

จิ้งจอกเฒ่าจะติดกับได้ยาก

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

มีสุภาษิตเยอรมันหนึ่งกล่าวว่า “Alte Füchse gehen schwer in die Falle.” ซึ่งในภาษาอังกฤษเขาแปลตรงตัวว่า “จิ้งจอกเฒ่าจะติดกับได้ยาก” (Translation: Old foxes go with difficulty into the trap.)

แปลเป็นภาษาและสุภาษิตแบบไทยได้ว่า “คนมีอายุและฉลาดนั้นย่อมจะเป็นเหยื่อของการถูกหลอกได้ยากกว่า ( The old and wise are less likely to get tricked.)

ภาพ หมาจิ้งจอก (Fox)

ในยุโรปในสมัยโบราณเขามีเกมขี่ม้าล่าหมาจิ้งจอก โดยบรรดาขุนนาง คนมีฐานะมาร่วมกันเป็นกลุ่ม แล้วมีสุนัขล่าเนื้อเป็นฝูง เป็นตัวนำทางไล่ล่าหมาจิ้งจอกไปจนจนมุม คนล่าใดตามไปทัน สามารถฆ่าหมาจิ้งจอกได้ก่อน จะเป็นผู้ชนะ เกมล่าหมาจิ้งจอกนี้ คนล่าจะรู้ดีว่าหมาจิ้งจอกโดยธรรมชาติ แม้จะตัวเล็ก ไม่เหมือนหมาป่า แต่มีความฉลาด รู้จักหลบหลีก ไม่ได้วิ่งหนีเป็นทางตรง และรู้วิธีการหลบซ่อน ไม่ทำให้ถูกจับได้โดยง่าย ในด้านที่พักอาศัย หมาจิ้งจอกมักอาศัยอยู่ในโพรง หรือในรู ใช้เป็นที่หลบซ่อน ไว้เลี้ยงลูกของมันเมื่อยังเล็กๆอยู่

เหตุที่เขามีเกมส์ล่าหมาจิ้งจอก เพราะมันมักแอบเข้ามาขโมยสัตว์เลี้ยงภายในหมู่บ้านยามคนเผลอ แล้วฆ่าสัตว์ตัวไม่โตนัก เช่นพวก เป็ด ไก่ ลูกหมู ไปเป็นอาหาร

หมาจิ้งจอกกลายเป็นสัญลักษณ์ของความฉลาดแบบแกมโกง มีเล่ห์เหลี่ยม คนที่จะฉลาดแบบหมาจิ้งจอกนี้ บางทีก็มีประโยชน์ ดังเมื่อเป็นตำรวจ การมีสายสืบที่ก็อยู่ในหมู่โจรนั้นเอง ย่อมทำให้ตำรวจได้เบาะแสของอาชญากรรมได้ง่ายกว่าได้คนซื่อๆแบบเป็นเถรตรงแบบราชการทั่วไปเข้าไปทำงาน ยิ่งกว่านั้น คนฉลาด ยิ่งสูงอายุ ประสบการณ์ก็ยิ่งมาก การมีคนสูงอายุที่ฉลาดมีประสบการณ์ในสิ่งต่างๆเหล่านั้น ทำให้มีความรอบคอบ ไม่ทำให้พลาดในการตัดสินใจได้ง่าย ดังนั้นผู้ใหญ่เขาจึงมีคำสอนเอาไว้ว่า “จิ้งจอกเฒ่าจะติดกับได้ยาก”

ในสมัยหนึ่ง มีผู้รับเหมางานก่อสร้างทางจากทางราชการให้เข้าไปก่อสร้างทางในเขตผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ ก่อนหน้านี้มีคนรับเหมางานก่อสร้างทางยุทธศาสตร์นี้หลายราย แต่ก็ต้องถอยกลับไป เพราะถูกก่อกวนแบบไม่รู้เลิก จนกระทั่งมีบริษัทรับเหมาหนึ่ง เข้าไปทำงานแล้วจ้างคนที่เคยเป็นผู้ก่อการร้ายนั้นมาทำงานเป็นฝ่ายรักษาความปลอดภัย ก็ทำให้สามารถสร้างสัมพันธ์กับพวกผู้ก่อการร้าย ซึ่งก็เป็นชาวบ้านแถวๆนั้น การสร้างสัมพันธ์กับชาวบ้าน ใครมีปัญหาไม่มีงานทำ ให้มาร่วมงานได้ ใครเจ็บป่วย พาไปรักษาที่โรงพยาบาลได้ เป็นการสร้างบุญคุณต่อกัน สัมพันธภาพนี้รวมถึงการมีผู้ใหญ่ในหมู่บ้านที่คนนับถือและรู้จักคนทั้งหลาย ใครจะเข้าจะออกจากหมู่บ้าน ก็รู้หมด การได้คนในหมู่บ้านมาร่วมงานด้านรักษาความปลอดภัยและประชาสัมพันธ์ ก็ทำให้มีข้อยุติได้ว่า ขอให้บริษัทฯได้สร้างทางจนเสร็จเถิด ส่วนพวกท่านจะไปต่อสู้กับพวกราชการนั้น ก็ขอให้สร้างทางนี้จนแล้วเสร็จส่งงานได้เรียบร้อยก่อนเถิด สัมพันธภาพและข้อตกลงนี้ ทำให้ฝ่ายวิศวกรสำรวจ ตามด้วยงานโยธาหนัก การรับเหมาถมถนน การมีแทรกเตอร์เข้าไปบดอัด การลาดยาง เหล่านี้เข้าไปทำงาน สร้างทาง สร้างสะพานเสร็จสมบูรณ์ จนงานฝ่ายราชการเข้าไปตรวจรับงานได้ ทำให้งานก่อสร้างทางนั้นสำเร็จได้ตามวัตถุประสงค์

ด้วยเหตุนี้ เขาจึงมีสุภาษิตว่า “จิ้งจอกเฒ่าจะติดกับได้ยาก” และงานบางงานก็ต้องใช้จิ้งจอกเฒ่านี้แหละ