เกร็ดความรู้ - ไรฝุ่นคืออะไร ?

เกร็ดความรู้ - ไรฝุ่นคืออะไร ?

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

Keywords: Health, สุขภาพ, ความสะอาด, โรคภูมิแพ้

ศึกษาจาก http://www.mitefear.com

ภาพ ไรฝุ่น หรือไรฝุ่นบ้าน (House Dust Mite)

ไรฝุ่นเป็นสัตว์ที่มีตัวตนจริงๆ และก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพมากมาย ไร่ฝุ่นสามารถระบาดในบ้านเรือน โดยเฉพาะห้องนอน ที่นอน ตลอดจนเบาะ โซฟา ตามโรงแรมบางแห่ง เมื่อมีการระบาดเกิดขึ้น ทำให้กระทบกิจการอย่างมาก และเป็นภาพลักษณ์ที่ไม่ดีของที่นั้นๆ ในรถโดยสาร รถไฟ เหล่านี้ก็มีระบาดให้เห็น หากไม่มีการใส่ใจดูแลความสะอาด

ไรฝุ่นหรือไรฝุ่นบ้าน ( House Dust Mite ) เป็นปัญหาที่สำคัญที่ก่อให้เกิดปัญหากับมนุษย์ คือ การก่อ โรคภูมิแพ้ ซึ่งเป็นภาวะภูมิไวเกิน (Hypersensitivity ) ที่ร่างกายแสดงปฏิกิริยาตอบสนอง ต่อสิ่งแปลกปลอมที่เรียกว่า

สารก่อภูมิแพ้ ( allergen ) โรคภูมิแพ้ ที่สำคัญและพบบ่อยได้แก่ โรคแพ้อากาศ โรคหอบหืด ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจาก สารก่อ โรคภูมิแพ้ จากแมลงสาบ เชื้อรา ขนสัตว์ เกสรดอกไม้ และสาเหตุหลักจากไรฝุ่นอาการที่แสดงออกมา ได้แก่ เยื่อจมูกอักเสบ ผิวหนังอักเสบ และหอบหืด มีรายงานว่าคนไทยป่วยเป็นโรคภูมิแพ้ที่มีสาเหตุมาจากไรฝุ่นประมาณ10 ล้านคน

ไรฝุ่นมีหลายชนิดที่สำคัญได้แก่ Dermatophagoides pteronyssinus (Trouessart) และ Blomia tropicalis Bronswijk

· ไรฝุ่นมักพบในที่ ที่นอน / หมอน / ผ้าห่ม / พรม / เสื่อ / โซฟาและตุ๊กตา

· ไรฝุ่นมีขนาดเล็กมาก โดยประมาณ 0.3 มม. ลำตัวกลมรีขาวใส ไม่มีตา และหายใจผ่านทางผิวหนัง

· ไรฝุ่นมีชีวิตอยู่ได้โดยการกินเศษขี้ไคล ขี้รังแค สะเก็ดผิวหนัง เป็นอาหาร

· เศษผิวหนัง 1 g สามารถเลี้ยงไรฝุ่นได้ 1,000,000 ตัวนานถึง 1 สัปดาห์

· อุณหภูมิที่เหมาะสมคือ 25-30°C และความชื้นสัมพัทธ์ 75-80%

· สารก่อ โรคภูมิแพ้ หลัก มักอยู่ในรูปของมูลและคราบของไรฝุ่น ซึ่งสามารถลอยปะปนอยู่ในอากาศและสูดดมเข้าไปได้

· WHO ได้กำหนด ระดับสารก่อภูมิแพ้ 2 mg/ฝุ่น 1 g หรือไรฝุ่น 100-500 ตัว/ฝุ่น 1 g เป็นระดับมาตรฐานที่สามารถกระตุ้นให้ผู้ป่วยมีอาการหอบหืดและ 10 mg/ฝุ่น 1 g จะกระตุ้นให้ผู้ป่วยมีอาการหอบหืดอย่างฉีบพลันได้

· ในประเทศไทยพบสารก่อ โรคภูมิแพ้ เฉลี่ย 11 mg/ ฝุ่น 1 g

· ในกรุงเทพฯ พบปริมาณของสารก่อ โรคภูมิแพ้ เฉลี่ย 5 mg/ ฝุ่น 1 g

เมื่อปีพ.ศ.2507 นักวิทยาศาสตร์ชาว ฮอลแลนด์และชาวญี่ปุ่น ต่างค้นพบในเวลาไล่เลี่ยกันว่า "ไรฝุ่น" เป็นส่วนประกอบ สำคัญที่สุดที่เจือปนอยู่ในฝุ่น ตามบ้านเรือน และก่อให้เกิดอาการแพ้หลายๆ ชนิด ไรฝุ่นไม่ใช่แมลง แต่เป็นสัตว์ในกลุ่ม "อาร์โทรพอด" (ARTHROPOD) เป็นพวกแมง มีขาเป็นปล้อง ตัวอ่อนมี 6 ขา เมื่อโตเต็มที่มี 8 ขา มีขนาดเล็ก มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ต้องใช้กล้องจุลทัศน์ส่องจึงจะเห็น เมื่อเติบโตเต็มที่มีขาทั้งหมด 4 คู่ ส่วนหน้า มีก้ามคล้ายก้ามปู 1 คู่ใช้ป้อนอาหารเข้าปาก ไรฝุ่นอาศัยเศษรังแคของมนุษย์เป็นอาหาร ชอบอยู่ในที่อบอุ่นและอับชื้นเช่น ตามที่นอน ผ้าห่ม เครื่องเรือนที่บุนวม และตามพรม เป็นต้น

สำหรับประเทศไทย ได้ทำการสำรวจเป็นครั้งแรกเมื่อพ.ศ.2514 โดย นพ.พิพัฒน์ ชูวรเวช ร่วมกับคณะแพทย์จากโรงพยาบาลตำรวจ พบว่า บ้านเรือนต่างๆ ในกรุงเทพมหานคร มีไรฝุ่นมากมาย ซึ่งเป็น ประเภทเดียวกับที่ นักวิทยาศาสตร์ต่างประเทศรายงานไว้จากการสำรวจฝุ่นบ้าน และทดสอบทางผิวหนังในผู้ป่วยโรคภูมิแพ้คนไทย พบว่าผู้ป่วยที่แพ้ฝุ่นมักแพ้ไรฝุ่นร่วมด้วย

จากหนังสือพิมพ์ผู้จัดการรายวัน ฉบับวันอังคารที่ 17 พฤศจิกายน 2541