อัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์ เมืองเป็นมิตรกับจักรยานที่สุดอันดับ 1

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob.cooparat@gmail.com

ภาพ ทางวิ่งสำหรับรถจักรยานในเมืองอัมสเตอร์ดัม

Keywords: การขนส่ง, transportation, การเดินทาง, commuting, สิ่งแวดล้อม, environment, ecology, energy, รถจักรยาน, bicycles, bikes, เมืองเป็นมิตรกับจักรยาน, Bicycle-Friendly Cities, อัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์, Amsterdam, The Netherlands

อัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์ (Amsterdam, The Netherlands) ได้ชื่อว่าเป็นเมืองเป็นมิตรกับจักรยานที่สุดอันดับ 1 ของโลก และหากนับเป็นประเทศ เนเธอร์แลนด (Netherlands) คือประเทศที่เป็นมิตรกับจักรยานมากที่สุดของโลก หรือมีคนขนานนามว่าเป็น “เมืองหลวงของจักรยานโลก”

ในเมืองอัมสเตอร์ดัม มีคนใช้รถจักรยานในเขตเมืองด้านในร้อยละ 60 และสำหรับเขตเมืองทั้งหมดมีร้อยละ 38 ในเมืองอัมสเตอร์ดัม มีจักรยานสาธารณะให้เช่า และเขาวางแผนที่จะสร้างที่จอดจักรยานจำนวนมากไว้ตามสถานีรถไฟ สถานีรถใต้ดิน ทั้งนี้เพื่อขจัดการใช้รถยนต์ส่วนตัวที่ไม่จำเป็นออกไป ในเมืองอัมสเตอร์ดัมมีจักรยาน ถึง 1,000,000 คัน

สำหรับคนนอกประเทศเนเธอร์แลนด์ จะรู้จักเมืองอัมสเตอร์ดัมว่าเป็นศูนย์กลางวัฒนธรรมใช้รถจักรยานของโลก แต่ในข้อเท็จจริงแล้ว เมืองที่เล็กกว่าอื่นๆ ก็มีการใช้จักรยานกันอย่างกว้างขวาง และอัมสเตอร์ดัมไม่ใช่เมืองที่ใช้จักรยานมากที่สุดในประเทศเนเธอร์แลนด์ ในการจัดอันดับเมืองใช้รถจักรยานมากที่สุดของประเทศเนเธอร์แลนด์ ใน Fietsstad 2014 หรือ BikeCity 2014 โดยสมาคมคนขี่จักรยาน เมืองที่ปรากฏอยู่ในรายชื่อคือ The Hague, Eindhoven และ Almere ส่วนเมืองที่เป็นมิตรกับจักรยานที่สุดของเนเธอร์แลนด์ คือ Groningen

สำหรับเมืองโดยทั่วไปของเนเธอร์แลนด์จะมีการจราจรที่สงบเงียบ มีอุปกรณ์สนับสนุนคนขี่จักรยาน มีช่องทางสำหรับคนขี่จักรยานอยู่โดยทั่วไป และเช่นเดียวกับมีที่จอดรถจักรยานกระจายอยู่ทั่วไป ส่วนตามสถานีจอดรถจักรยาน ก็จะมีระบบสอดส่อง ป้องกันคนขโมยรถจักรยาน ในประเทศเนเธอร์แลนด์มีรถจักรยานให้เช่าด้วยค่าเช่าไม่แพง

จักรยานเป็นยานพาหนะที่ไม่จำกัดด้วยสถานะทางเศรษฐกิจและสังคม เป็นยานพาหนะที่อำนวยความสะดวกสำหรับคนทุกหมู่เหล่า มีคนตั้งคำถามว่าทำไมเมืองนี้จึงมีคนนิยมใช้จักรยานกันมาก คำตอบคือ - เมืองอัมสเตอร์ดัมมีขนาดเล็ก มีช่องทางรถจักรยานสำหรับทั้งเมืองถึง 400 กิโลเมตร มีพื้นที่ราบ คล้ายๆกับกรุงเทพฯ และเขาสร้างเงื่อนไขที่ทำให้การขับขี่รถยนต์ส่วนตัวไม่สะดวกนัก และมีค่าใช้จ่ายแพง ตั้งแต่ราคาน้ำมันที่แพงเพราะภาษีน้ำมัน สถานที่จอดรถมีราคาแพง มีถนนหลายสายปิดการจราจรสำหรับรถยนต์ หรือทำเป็นวิ่งได้ทางเดียว (One-way) ส่วนทางวิ่งของจักรยานที่ต้องแบ่งกันใช้กับถนนรถยนต์วิ่ง ก็จะทาสีเป็นน้ำตาล เพื่อให้เห็นแตกต่างจากทางคนเดิน หรือทางรถวิ่ง

สำหรับกฎหมายเองก็เอื้อต่อคนชี่จักรยาน หากเกิดอุบัติเหตุ รถจักรยานชนกับรถยนต์ โดยไม่มีเจตนา ก็ถือว่าเป็นความผิดของฝ่ายรถยนต์ ฝ่ายประกันภัยของรถยนต์ต้องเป็นผู้รับผิดชอบค่าเสียหาย แม้หากแน่ชัดว่าเป็นความผิดของฝ่ายคนขี่จักรยาน แต่ไม่เจตนา ฝ่ายประกันภัยของรถยนต์ก็ต้องจ่ายค่าเสียหาย ค่าซ่อม ค่ารักษาที่เกิดขึ้นครึ่งหนึ่ง หากผู้ขี่จักรยานเป็นผู้มีอายุ 14 ปีหรือต่ำกว่า ฝ่ายประกันภัยของรถยนต์ต้องเป็นฝ่ายรับผิดชอบค่าเสียหายทั้งหมด ทั้งนี้ต้องเป็นความเสียหายที่เกิดขึ้นโดยไม่เจตนา

สำหรับจักรยานขี่จักรยานบนท้องถนนนั้นมีหลากหลาย ทั้งรถจักรยานสปอร์ตหรู หรือรถจักรยานธรรมดา มีเกียร์เดียว (Fixed gear) มีทั้งที่เป็นรถจักรยานขี่บนถนนเรียบ (city bikes), จักรยานวิ่งบนถนนทั่วไปทั้งในชนบท (road bikes), จักรยานขี่บนภูเขา (mountain bikes), และจักรยานนั่งเอนหลังขี่ (recumbent bikes) ซึ่งมีทั้งสองล้อ และสามล้อ (Tricycles)

ภาพ รถจักรยานแบบทั่วไปที่ใช้ชี่ในเมืองอัมสเตอร์ดัมเป็นแบบรถไม่มีเกียร์ (Fixed gear) เพราะไม่ต้องขี่ขึ้นเขา หรือที่สูง ซึ่งต้องใช้การทดเกียร์ต่ำ

ภาพ รถจักรยานแบบ Recumbent tricycle ให้ความเร็วได้สูง มีความมั่นคงในการชับชี่ เหมาะสำหรับการเดินทางไกล หรือขี่เมื่อถนนลื่น เพราะแบบ 3 ล้อ ให้ความเชื่อมั่นได้ว่าไม่ลื่นไถลล้ม รถจักรยานสามล้อเช่นนี้ สามารถทำเป็นรถจักรยานสามล้อไฟฟ้า (e-trikes)

สำหรับนักท่องเที่ยวเน้นสุขภาพ อัมสเตอร์ดัมมีจักรยานที่ให้บริการท่องเที่ยวเป็นกลุ่มรอบเมือง ซึ่งโดยทั่วไป การเดินทางด้วยรุถจักรยานค่อนข้างปลอดภัย ดังในปี ค.ศ. 2007 ทั้งปีมีผู้เสียชีวิตเพราะอุบัติเหตุจากรถจักรยานเพียง 18 ราย

แต่ข้อเสียก็มี โดยในปี ค.ศ. 2005 มีจักรยานถูกโจรกรรม 54,000 คัน และในทุกๆปี จะพบจักรยานที่งมได้จากคลองที่มีอยู่โดยทั่วไปของเมืองถึง 12,000-15,000 คัน อาจเป็นไปได้ว่าเพราะมีคนไปจอดแบบไม่เลือกที่และสร้างความลำบอกแก่รถจักรยานคันอื่นๆ จึงถูกจับโยนลงคลอง ซึ่งมีอยู่มากมายในประเทศเนเธอร์แลนด์