จการรถไฟความเร็วสูง (High Speed Rail System – HSR) มีผลบวกต่อเศรษฐกิจของชาติหรือไม่?

กิจการรถไฟความเร็วสูง (High Speed Rail System – HSR) มีผลบวกต่อเศรษฐกิจของชาติหรือไม่?

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob.cooparat@gmail.com

ศึกษาและเรียบเรียงจาก Wikipedia, the free encyclopedia

Keywords: ประเทศสเปน, Spain, HSR, รถไฟความเร็วสูง, high speed train, High Speed Rail Association - USHSR, รถไฟ, การขนส่ง, transportation, คมนาคม, พลังงาน, energy, alternative energy

ภาพ เครือข่ายรถไฟความเร็วสูงของสเปน ยาวที่สุดในยุโรป และเป็นอันดับสองของโลก รองเพียงจากประเทศจีน

ภาพ รถไฟความเร็วสูงในสเปน เหมือนกับการลงทุนด้านนี้ในทุกประเทศทั่วโลก ต้องออกแบบให้เส้นทางวิ่งต้องเป็นเส้นตรง หากผ่านภูเขาก็เจาะอุโมงค์ ผ่านหุบเหว ก็สร้างสะพาน ต้นทุนค่าใช้จ่ายจึงสูง แต่สามารถเพิ่มขีดความสามารถด้านการเดินทางทุดแทนบางส่วนของการบิน และการใช้รถส่วนตัววิ่งบนถนน

ปะสิทธิภาพการใช้พลังงานของ HSR

โดยทั่วไป การขนส่งระบบรางมีประสิทธิผลต่อการขนส่งโดยรวมในบริเวณที่มีประชาชนหนานแน่น (High population density) หรือน้ำมันราคาแพง เพราะรถไฟแบบเดิมใช้น้ำมันเชื้อเพลิง และรถไฟมีประสิทธิภาพโดยรวมมากกว่ารถยนต์หรือรถโดยสาร โดยเฉพาเมื่อมีจำนวนผู้โดยสารจำนวนมาก (High ridership)

ส่วนรถไฟความเร็วสูง (High Speed Rail System – HSR) มีน้อยคันนักที่จะใช้พลังงานจากเครื่องยนต์ดีเซล แต่จะใช้พลังงานไฟฟ้าจากสถานีจ่ายไฟ ในประเทศญี่ปุ่นและฝรั่งเศสมีเครือข่ายเส้นทางรถไฟความเร็วสูงอยู่มาก แต่พลังไฟฟ้าเป็นอันมากมาจากโรงไฟฟ้าพลังนิวเคลียร์

สาย Eurostar ซึ่งวิ่งบนเส้นทางของฝรั่งเศส (French grid) ระหว่างลอนดอน-ปารีส ใช้พลังงานต่ำกว่าเครื่องบินร้อยละ 90 แม้ต้องใช้พลังงานไฟฟ้าจากการเผาถ่านหินและน้ำมัน รถไฟความเร็วสูงมีประสิทธิภาพการใช้พลังงานคิดต่อหน่วยผู้โดยสาร/กิโลเมตร ที่เป็นเช่นนี้เพราะรถไฟใช้พลังงานจากเครื่องปั่นไฟขนาดใหญ่ (Generator technology) และเมื่อใช้จำนวนมาก (Economy of scale) ค่าพลังงานจะยิ่งถูกลง ในด้านแรงเสียดทาน การวิ่งบนรางมีแรงต้านของอากาศน้อยกว่า

ในด้านเครือข่ายรางรถไฟ เทียบกับถนนหลวง จะเป็นเรื่องของความหนาแน่นของประชากร (Population density) ยิ่งหนาแน่นระบบรางยิ่งมีประโยชน์ อีกส่วนคือเรื่องการลงทุนของภาครัฐที่ต้องเกื้อหนุนระบบรางเช่นเดียวกับระบบถนน ซึ่งประวัติศาสตร์คือรัฐมักอุดหนุนระบบทางหลวง แต่ไม่ได้อุดหนุนระบบราง ตัวอย่างดังในประเทศสหรัฐอเมริกา

ประสิทธิผลการจัดการ

อาจมีผู้สงสัยประสิทธิผลการจัดการรถไฟฟ้าความเร็วสูงของสเปน (RENFE) เพราะในประเทศจีน เมื่อมีการส่งเสริมกิจการ HSR แล้ว พบว่ายังไม่สามารถใช้งานได้เต็มประสิทธิภาพ รถไฟต้องวิ่งโดยมีที่นั่งว่างจำนวนมาก

RENFE  เป็นคำย่อของคำว่า Red Nacional de los Ferrocarriles Españoles ซึ่งตรงกับภาษาอังกฤษว่า National Network of Spanish Railways – กิจการรถไฟแห่งชาติของสเปน

กิจการ HSR ของสเปนที่เรียกว่า RENFE ก็ประสบปัญหาการใช้งานรถไฟได้อย่างไม่เต็มศักยภาพในช่วงเริ่มต้นของโครงการ เขาจึงได้ใช้วิธีการกำหนดราคาตั๋วแบบเน้นตลาด (Market-based fare) เริ่มตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 2013 โดยมีผลดำเนินการในช่วง 12 เดือนจนถึงกุมภาพันธ์ ค.ศ. 2014 ปรากฏว่า HSR มีผู้โดยสารเพิ่มขึ้นร้อยละ 23.7 จากจำนวน 12 ล้านคน/ปี เป็น 14.9 คน/ปี ส่วนรายได้เพิ่มขึ้นร้อยละ 6.95 โดยถึงระดับ €784 ล้าน มีผู้โดยสารเต็มร้อยละ 73 เพิ่มขึ้นจากเดิมที่ร้อยละ 65 จากปีก่อน