ชีวิตเป็นดังสะพาน จงข้ามมันไป แต่อย่าไปสร้างบ้านบนสะพาน

ชีวิตเป็นดังสะพาน จงข้ามมันไป แต่อย่าไปสร้างบ้านบนสะพาน

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

Keywords: proverbs, สุภาษิต,

สุภาษิตชาวอินเดียบทหนึ่งที่เขียนในภาษาอังกฤษกล่าวว่า “Life is a bridge. Cross over it, but build no house on it.” แปลเป็นไทยได้ความว่า “ชีวิตเป็นดังสะพาน จงข้ามมันไป แต่อย่าไปสร้างบ้านบนสะพาน”

เมื่อชีวิตเป็นดังสะพาน เราก้าวจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่งได้อาจด้วยสะพาน เราก้าวจากตำแหน่งหนึ่งไปสู่อีกตำแหน่งหนึ่งด้วยต้องมีความวิริยะ อุตสาหะ ด้วยสติปัญญา และบางครั้งด้วยโชค ซึ่งก็เปรียบดังสะพาน เมื่อเราเติบโตขึ้นไป มีประสบการณ์มากขึ้น ได้รับการสนับสนุนให้มีตำแหน่งหน้าที่รับผิดชอบมากขึ้น

ตำแหน่งหน้าที่ในราชการและองค์การขนาดใหญ่ทั้งหลายที่เรียกว่า Corporation มีคนทำงานระดับหลายพันหรือหลายหมื่นคน หน้าที่ของเราดูเหมือนใหญ่โต เพราะต้องรับผิดชอบกับคนนับเป็นร้อยเป็นพัน มีเงินงบประมาณผ่านมือที่เราต้องตัดสินใจเพิ่มขึ้น กลายเป็นระดับหลายล้าน กลายเป็นหลายร้อยล้านบาท สิ่งเหล่านี้เปรียบเหมือนดังสะพาน แต่บางครั้ง เราอยู่กับมันยาวนาน ก็ทำให้เหมือนเราติดยึด ติดกับอำนาจ ลาภ ยศ และสรรเสริญ

ตำแหน่งหน้าที่ในทางสังคม หรือในทางการเมืองก็เช่นเดียวกัน การได้รับความเคารพ ยอมรับ ณ วันหนึ่ง แต่ในเวลาต่อไป เราอาจไม่ได้รับการยอมรับอย่างที่เคยเป็น ณ วันหนึ่งเราอาจได้รับลาภ ยศ สรรเสริญ แต่ด้วยโชคชะตาที่เปลี่ยนไป จากที่เคยมี แต่ก็กลายเป็นไม่มีไปได้ จากร่ำรวยสุด กลายเป็นคนล้มละลาย จากคนที่เคยมีอำนาจ อาจกลายเป็นคนที่ฝ่ายมีอำนาจตามเล่นงาน ไปหาใครไม่มีใครอยากพูดด้วย สิ่งเหล่านี้เป็นสัจจธรรมในชีวิต ชีวิตเราย่อมมีขึ้นมีลง คนที่ไม่ติดยึด จะทำให้ปรับตัวมีชีวิตอยู่ได้อย่างมีสุข ไม่เก็บสิ่งเหล่านี้เอาไว้เป็นทุกข์เป็นความขมขื่นในชีวิต

“อย่าไปสร้างบ้านบนสะพาน” หมายถึง การไม่ติดกับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง บ้านบนสะพานอาจไม่ได้หมายความว่าเป็นบ้านจริงๆ แต่มันอาจหมายถึงสถานะที่หรือสิ่งที่เราไปพักพิงมันโดยไม่รู้ตัว แม้สักวันหนึ่ง เราไม่ได้มีบทบาทหน้าที่นั้นๆไปแล้ว บ้านที่เราสร้างขึ้นอย่างที่ไม่ต้องไปสร้างบนสะพาน คือสิ่งที่เรายอมรับได้ ไม่สร้างบนสะพาน ก็คือไม่ไปสร้างอยู่บนสิ่งที่ไม่เป็นจริง บ้านที่สร้าง ต้องตั้งอยู่บนฐานความเป็นจริง มันคืออะไรก็ตาม ที่ทำให้เรามีความสุขพอเพียงแก่ตนไปตลอดชีวิต นั่นคือสร้างอะไรในสิ่งที่ไม่มากมาย เรามีพอกินพออยู่ แล้วเราพอใจในชีวิต นั่นก็เป็นบ้านอย่างที่เราพอใจ และมีความสุขอย่างยอมรับได้

เราไม่ไปติดยึดกับหน้าที่การงาน การสรวมหัวโขนอย่างที่เราผ่านมา การติดยึดอาจมีผลตามมาที่ร้ายแรงกับชีวิตของเรา

ตัวอย่างจากชีวิตในราชการ

สำหรับคนทำงานในหน่วยงานทั้งราชการ บริษัทเอกชนขนาดใหญ่ เรามีอำนาจในการสั่งการ มีรถประจำตำแหน่ง มีเงินเดือนและสวัสดิการที่มากับตำแหน่ง มีงบประมาณสำหรับการเลี้ยงดูผู้คนในระหว่างที่ทำงานในหน้าที่ เมื่อเดินทาง นั่งเครื่องบินก็ได้นั่งระดับธุรกิจ ไม่ใช่ชั้นประหยัด

แต่เมื่อเกษียณอายุ ทุกอย่างจะเปลี่ยนไป รถประจำตำแหน่งหากมี ก็ต้องคืนเขา บ้านประจำตำแหน่ง เราก็ไม่สามารถอยู่ได้ คนที่เคยเป็นลูกน้องเรา สั่งอะไรเขาก็ทำตาม ดูเหมือนเขาจะมีความจงรักภักดีกับเราตลอดไป แต่มันไม่ใช่เช่นนั้นตลอดไป เพราะเขาต้องทำไปตามหน้าที่ สิ่งที่เราพอมีได้คือสวัสดิการที่มาพร้อมกับตำแหน่ง เช่น เงินบำนาญ หรือบำเหน็จ การประกันสุขภาพ รายได้ทีเคยมี ก็จะเหลือเพียงในส่วนที่เป็นเงินบำนาญ หรือสวัสดิการสังคม หากเราจะมีอะไรมากกว่านี้ ก็ต้องเป็นเรื่องที่เราต้องจัดหาขึ้นมาเอง

ตัวอย่างการติดยึด การติดยืดกับบ้านบนสะพานนั้นล้วนเป็นทุกข์

ดาราภาพยนตร์ที่เราพบว่าเมื่อเขากำลังรุ่งเรื่อง เป็นดาวจรัสแสง รายได้ในการแสดงแต่ละครั้งสูงมาก แต่รายได้นั้นจะเป็นไปเพียงชั่วระยะหนึ่ง และตามธรรมชาติของมัน ดารานักแสดงมักจะไม่รุ่งไปได้นาน ขึ้นอยู่กับความนิยมของประชาชน บางคนเป็นดาวรุ่ง แต่หลังจากแสดงภาพยนตร์ไปได้สัก 4-5 เรื่อง ความนิยมก็ตกวูบ ภาพยนตร์ที่แสดงไม่ติดตลาด ไม่ทำรายได้ ท้ายที่สุด นักแสดงนั้น ก็จะได้รับโอกาสในการแสดงน้อยลง พวกผู้ผลิตภาพยนตร์เขาก็ไปหานักแสดงหน้าใหม่ที่มีความสด และมีอนาคตที่ดีกว่า

ชีวิตดาราจึงเป็นเส้นทางที่ไม่แน่นอน แต่กระนั้นดาราก็มักจะติดยึดกับภาพในช่วงที่เขารุ่งโรจน์ และบางคนไม่ได้เตรียมทำใจเอาไว้ เมื่อเขาพ้นจากวัยความรุ่งโรจน์แล้วนั้น สิ่งต่างๆรอบตัวก็เปลี่ยนไป และเรามักจะพบว่า ดาราที่โด่งดังนั้นอยู่ในภาวะจิตตก เขากลับมีชีวิตที่สั้นลงกว่าที่ควรจะเป็น ติดเหล้า ยาเสพติด มีหย่าร้าง อยู่กับคู่ครองไม่ยืด และในที่สุด เขาก็เสียชีวิตอย่างรวดเร็วไปกว่าที่ควร

ดังนั้น เราจึงต้องเตือนสติเสมอว่า “ชีวิตเป็นดังสะพาน จงข้ามมันไป แต่อย่าไปสร้างบ้านบนสะพาน”