เรียนรู้การเสื่อมสลายของระบอบทักษิณจากอียิปต์

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob.cooparat@gmail.com

Keywords: การเมือง, politics, การปกครอง, governance, ประชาธิปไตย, Democracy, เผด็จการรัฐสภา, ระบอบทักษิณ, Taksinocracy, คณาธิปไตย, Oligarchy, ทักษิณ ชินวัตร, Thaksin Shinawatra, ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร, พรรคเพื่อไทย, คอรัปชั่น, Corruption, ปฏิรูปประเทศไทย, Thailand Reform, อียิปต์, Egypt, และฮอสนี มูบารัค, Muhammad Hosni El Sayed Mubarak, รัฐประหาร, Coup d' tat, ทหารกับการเมือง, Military,

อียิปต์เป็นอีกประเทศหนึ่งที่คนมักเปรียบความขัดแย้งในประเทศไทยว่ามีความเหมือน

การเสื่อมสลายของระบอบทักษิณต้องศึกษาเปรียบเทียบกับยุคมูบารัค (Mubarak Regime) ครองอำนาจในอียิปต์ แต่มีความแตกต่างกันด้วยบุคลิกภาพผู้นำ ของทักษิณ ชินวัตรในประเทศไทย และฮอสนี มูบารัค (Muhammad Hosni El Sayed Mubarak) วัย 85 ปีของอียิปต์ ทักษิณเลือกหนีไปอยู่ต่างประเทศเมื่อต้องโทษข้อหาคอรัปชั่น แต่มูบารัคดื้อรั้นที่จะอยู่และยอมตายในประเทศของตน ไม่ว่าจะเป็นในคุก บ้านพัก หรือโรงพยาบาล

ในวันที่ 25 มกราคม 2011 หลังจากที่ครองอำนาจมานาน 30 ปี การประท้วงโดยประชาชนชาวอียิปต์ต่อรัฐบาลภายใต้มูบารัคก็รุนแรงยิ่งขึ้น และเรียกร้องให้มูบารัคลาออก แต่มูบารัคกล่าวปราศรัยว่า เขาจะไม่ลาออก และจะขอตายในแผ่นดินอียิปต์นี้ ฝ่ายต่อต้านมูบารัค อย่างโมฮัมเหม็ด เอลบาราเดย์ (leader Mohamed ElBaradei) แสดงความไม่เห็นด้วยกับมูบารัค และกล่าวว่ามันเป็นเพียงความพยายามของมูบารัคที่จะยังคงอยู่ในอำนาจเท่านั้น สื่อโทรทัศน์ถ่ายทอดการปราศรัยของมูบารัคในระยะต่อมาว่า เขาจะไม่ลงเลือกตั้งในสมัยต่อไปในเดือนกันยายน หรืออีก 7-8 เดือนต่อไป โดยประสงค์จะทำงานจนจบวาระ และสัญญาว่าจะปฏิรูปรัฐธรรมนูญ การยื้อเช่นนี้เรามักได้ยินกันคุ้นๆในประเทศไทย

ข้อเสนอเพื่อประนีประนอมนี้ไม่เป็นที่ยอมรับของฝ่ายผู้ประท้วง และได้มีการเดินขบวนไปประท้วงที่ทำเนียบประธานาธิบดี ในวันที่ 11 กุมภาพันธ์ รองประธานาธิบดีโอมา สุไลมาน (Omar Sulaiman) ประกาศว่ามูบารัคได้ลาออกจากตำแหน่ง และอำนาจได้ถ่ายโอนสู่ฝ่ายกองทัพของอียิปต์ ซึ่งเป็นที่ขานรับยินดีจากประชาชนชาวอียิปต์โดยทั่วไป

ในประเทศไทย ระบอบทักษิณเข้าครอบงำระบบการเมือง ราชการ และเครือข่ายธุรกิจหลัก นานนับสิบปี แต่ไม่นานถึง 30 ปีดังอิทธิพลมูบารัคในประเทศอียิปต์ ประเทศไทยมีวัฒนธรรมอ่อนโยนกว่าอียิปต์ เผด็จการทหารในประเทศไทยเองก็ไม่เคยมีใครที่จะมีอำนาจต่อเนื่องได้ยาวนาน สังคมมีหลายสถาบันที่ยังเป็นอิสระ และยังมีกลุ่มคนดังเช่นชนชั้นกลาง นักวิชาการ นักวิชาชีพ ที่ระบอบทักษิณไม่สามารถครอบงำได้ และที่ประเทศไทยจะไม่เหมือนอียิปต์ก็คือ การปล่อยให้สถาบันทหารมามีอำนาจ คนไทยคงไม่เห็นดีเห็นชอบกับการรัฐประหารแน่ และประเทศไทยต้องมีนวตกรรม (Innovation) ที่จะพาสังคมผ่านพ้นระบอบทักษิณอย่างสร้างสรรค์ และก่อเกิดความขัดแย้งให้น้อยในระดับที่สังคมรับได้ แต่เปลี่ยนแล้วเกิดผลดีอย่างถาวร แม้จะค่อยเป็นค่อยไป

ปี 2557 นี้ คือช่วงของการเปลี่ยนผ่านของประเทศไทยอย่างแท้จริง แต่ก็ต้องเรียนรู้ว่า สังคมไทยจะไม่ปล่อยให้เป็นความขัดแย้งแบ่งขั้วอย่างที่เกิดขึ้นในอียิปต์ เมื่อกลุ่มมุสลิมภราดรภาพซึ่งเป็นกลุ่มเน้นเครือข่ายศาสนา มีฐานเสียงในกลุ่มคนยากจน เข้าสรวมรับอำนาจต่อ และใช้เผด็จการทางรัฐสภาหวังครอบงำประเทศ กลายเป็นความร้าวฉานอย่างไม่มีที่สิ้นสุดในระยะต่อมา และการที่กลุ่มทหารเลือกวิธีการรัฐประหาร หวังเข้ามายุติความขัดแย้ง อียิปต์ดูจะยังไม่มีทางออกของสังคมประเทศโดยง่าย เพราะเมื่อทหารทำรัฐประหาร หวังใช้กำลังทัพเข้ายุติความรุนแรงที่เกิดขึ้น แต่ฝ่ายมอร์ซีอดีตประธานาธิบดีที่มาจากการเลือกตั้ง และได้รับการหนุนหลังโดยกลุ่มมุสลิมภราดรภาพ แม้ถูกจับกุม ก็ไม่ยอมสงบง่ายๆ

แต่สำหรับประเทศไทย เราคงจะต้องมีการเปลี่ยนผ่านของสังคมที่วางแผนมาอย่างรู้เท่าทัน และไม่ทำให้สังคมไทยถลำลึกไปในกับดักความขัดแย้ง ช่วงต่อไปนี้ คือช่วยเวลาแห่งการเรียนรู้

ภาพ จตุรัสทาเรียร์ Tahrir Square ยามที่มีการชุมนุมทางการเมืองอย่างยืดเยื้อ คล้ายกับถนนราชดำเนินในกรุงเทพฯ

ภาพ ทักษิณเลือกที่จะไม่อยู่ในเมืองไทย แต่สามารถชักใยอำนาจมายังพรรคพวก ผ่านตัวแทน คือ นายกรัฐมนตรีในเครือญาติ ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร และบรรดาสมาชิกพรรคเพื่อไทย