มารู้จักกรุงเทพฯ (Bangkok – BKK)

มารู้จักกรุงเทพฯ (Bangkok – BKK)

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

กรุงเทพฯ (Bangkok) เป็นเมืองหลวง (capital) และเป็นเขตชุมชนเมือง (urban area) ที่ใหญ่ที่สุดของประเทศไทย เรียกชื่อเต็มว่า “กรุงเทพมหานคร” (Krung Thep Mahanakhon) หรือเรียกโดยทั่วไปว่า “กรุงเทพฯ” (Krung Thep) ซึ่งหมายความว่าเมืองแห่งเทพฯ หรือเมืองแห่งเทวดา (City of Angles, City of the Deity) ในอดีตเป็นเมืองเล็กๆในบริเวณปากแม่น้ำเจ้าพระยา (Chao Phraya River) ในช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี (Ayutthaya Kingdom) และได้กลายเป็นเมืองหลวงของประเทศสยาม (Siam) เมื่อกรุงศรีอยุธยา (Ayutthaya) ได้ล่มสลายลง ในปี ค.ศ. 1868 ได้กลายเป็นศูนย์กลางของราชอาณาจักรยุคกรุงรัตนโกสินทร์ (Rattanakosin Kingdom) และได้กลายเป็นเมืองหลวงและเป็นเมืองสำคัญที่สุดของประเทศ โดยเริ่มต้นราชวงศ์ด้วยกษัตริย์พระนามว่าพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หรือ “รัชกาลที่ 1” (Rama I ) อย่างไรก็ตามราชวงศ์จักรี หรือ Rattanakosin Kingdom จะยังไม่ได้เริ่มอย่างเป็นทางการจนกระทั่งปี ค.ศ. 1782 ซึ่งได้มีการสร้างเมืองใหม่ขึ้นมาแล้ว

ในช่วงการล่าเมืองขึ้นในยุคอาณานิคม กรุงเทพฯในฐานะเมืองหลวงของสยาม (Siam) อยู่ในแผนของยุโรปที่จะเป็นศูนย์กลางยุคอาณานิคมในภูมิภาค ด้วยเหตุที่มีทำเลเป็นศูนย์กลางของอินโดจีน แต่เพราะความไม่ลงตัวในประเทศยุโรป และด้วยการดำเนินการทางการทูตของพระมหากษัตริย์ไทย ประเทศสยามหรือไทย จึงดำรงอิสรภาพ และเป็นเขตกันชน (Buffer-zone) ของประเทศล่าเมืองขึ้นที่เข้ามายึดครองบริเวณอินโดจีนนี้ ในช่วงกว่าสองร้อยปีที่ผ่านมา กรุงเทพฯได้เติบโตกลายเป็นศูนย์กลางทางการเมือง (political), สังคม (social) และเศรษฐกิจ(economic) ของประเทศไทย กลุ่มอินโดจีน และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (Southeast Asia)

ในช่วงสงครามเวียตนามและอินโดจีน ประเทศไทยไม่ได้รับผลกระทบจากสงครามโดยตรงเหมือนเวียตนาม กัมพูชา และลาว แต่ตรงกันข้าม ได้มีการเร่งพัฒนาประเทศทางเศรษฐกิจอย่างกว้างขวาง ในช่วงทศวรรษที่ 1980 และ 1990 ที่มีการขยายตัวทางเศรษฐกิจในเอเชีย (Asian investment boom), กรุงเทพฯได้กลายเป็นศูนย์กลางของบริษัทข้ามชาติในภูมิภาคแถบนี้ (multinational corporations) และทำให้กรุงเทพฯกลายเป็นศูนย์กลางทางการเงิน ธุรกิจ และมีบทบาทในด้านวัฒนธรรม (culture) แฟชั่น (fashion) และบันเทิง (entertainment) และมีสถานะเป็น “เมืองแห่งโลก” (global city) ในปี ค.ศ. 2009 กรุงเทพฯได้กลายเป็นเมืองที่แห่งที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (South-East Asia) รองลงมาจากสิงคโปร์

กรุงเทพฯเป็นศูนย์กลางของการท่องเที่ยว ไม่ใช่เพราะความสมบูรณ์แบบ แต่เพราะมีความหลากลาย มีสถานที่ท่องเที่ยวมากมาย ตั้งแต่สถาปัตยกรรม ด้งเช่นพระมหาราชวัง (Grand Palace), พระที่นั่งวิมานเมฆ (Vimanmek Palace Complex) อันเป็นอาคารไม้สักที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีวัดนับเป็นพันแห่ง มีแหล่งท่องราตรี (red-light districts) ในแต่ละปีมีคนต่างชาติมาเยี่ยมชมกรุงเทพฯปีละกว่า 11 ล้านคน เป็นรองเพียงปารีส (Paris) และลอนดอน (London)

กรุงเทพฯมีประชากรประมาณ 6,355,144 คน และหากนับรวมเขตปริมณฑลจะเป็น 11,971,000 คน และบริเวณประชากรหนาแน่นนี้ได้ยืดยาวไปทางตะวันออก และตะวันออกเฉียงเหนือ จนถึงจังหวัดนครราชสีมา (Nakhon Ratchasima) จังหวัดใกล้เคียง และรวมเป็นเขตชุมชนหนาแน่นและมีความเชื่อมโยงกัน ได้แก่ นนทบุรี (Nonthaburi), ปทุมธานี (Pathum Thani), สมุทรปราการ (Samut Prakan), สมุทรสาคร (Samut Sakhon) และนครปฐม (Nakhon Pathom) ซึ่งรวมเป็นเขตมีประชากรหนาแน่นต่อเนื่องกันนี้เรียกว่า Bangkok Metropolitan Area แม้ในส่วนของการบริหาราชการจะมีการแบ่งแยกออกจากกัน กรุงเทพฯ มีสนามบินนานาชาติสองแห่ง คือ สนามบินสุวรรณภูมิ (Suvarnabhumi Airport) และสนามบินดอนเมือง (Don Mueang International Airport) มีระบบการขนส่งมวลชนเร่งด่วน (Rapid transit lines) 3 สาย BTS, MRT, และ SRT และจะขยายไปอีก 8 สายในปี ค.ศ. 2020