การผ่าตัดลดความอ้วนสองแบบเปรียบเทียบ Gastric band และ Gastric bypass

การผ่าตัดลดความอ้วนสองแบบเปรียบเทียบ Gastric band และ Gastric bypass

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

ศึกษาและเรียบเรียงจาก “Comparison between gastric band and gastric bypass” ใน http://www.medic8.com/obesity-surgery/gastric-band-vs-bypass.html

Updated: October 20, 2010

Keywords: obesity, โรคอ้วน, อาหาร, สุขภาพ

คนไทยเรากำลังเป็นโรคอ้วนมากขึ้น และหลายๆคนได้ใช้วิธีการอื่นๆมาแล้ว แต่ไม่ได้ผล ขณะเดียวกัน ความเสี่ยงเรื่องโรคอันมีผลมาจากความอ้วน ไม่ว่าโรคมะเร็ง ความดันโลหิตสูง หัวใจ เบาหวาน ล้วนเป็นโรคที่มีแนวโน้มจะตามมา การผ่าตัดเพื่อลดความอ้วนไม่ใช่วิธีการทั่วไปที่จะเพื่อให้เกิดความสวยความงาม แต่เป็นการผ่าตัดที่จำเป็นสำหรับสุขภาพคนหลายๆคน

การผ่าตัดเพื่อลดความอ้วนด้วยวิธีการลดขนาดกระเพาะอาหาร มีสองแบบ คือ Gastric band และ Gastric bypass ทั้งสองระบบเป็นสิ่งที่ดี ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ และเป็นความจำเป็นสำหรับคนไข้เป็นจำนวนมาก

คำว่า Gastric แปลว่าอะไรที่เกี่ยวกับกระเพาะอาหาร ระบบการย่อยอาหาร ไฟธาตุ คำว่า Gastric juice แปลว่าน้ำย่อยอาหาร

คำว่า Band หรือ Banding หมายถึงห่วง หรือห่วงรัด ในที่นี้ Gastric banding จึงแปลได้ว่า การผ่าตัดด้วยวิธีการใช้ห่วงรัด

ในบทความที่แปลนี้ เพื่อให้ผู้อ่านมีความคุ้นกับศัพท์ที่แพทย์เขาพูดกันจนติดปากเป็นศัพท์ภาษาอังกฤษ Gastric band คือการผ่าตัดเพื่อลดขนาดกระเพาะโดยใช้วิธีการใส่ห่วงรัดกระเพาะแบบปรับขนาดได้ เป็นการผ่าตัดลดความอ้วนทางเลือกใหม่ ส่วนการผ่าตัดแบบ Gastric bypass คือการผ่าตัดลดขนาดกระเพาะที่กระทำกับกระเพาะโดยตรง ที่ได้ดำเนินการมาก่อนหน้านี้ ในปัจจุบันมักจะใช้วิธีการผ่าตัดแบบส่องกล้อง ไม่ต้องเปิดหน้าท้อง ลดบริเวณบาดแผลที่เคยมีมาก่อนหน้านี้ เป็นการผ่าตัดที่มีผลถาวร เป็นวิธีการผ่าตัดที่ดีอีกวิธีหนึ่งเช่นกัน

การผ่าตัดทั้งสองวิธีเป็นการผ่าตัดที่ดีในการลดน้ำหนักผู้ป่วย แต่การผ่าตัดใดๆ ล้วนมีข้อดีและข้อด้อยในกระบวนการ แต่ก็มีผลดีกว่าปล่อยให้ร่างกายเกิดโรคที่เกี่ยวกับความอ้วน เช่น โรคมะเร็งและโรคหัวใจวาย

สำหรับแต่ละคนแล้ววิธีการดูแลรักษาด้วยการผ่าตัดที่เกี่ยวกับโรคอ้วนนั้นไม่แตกต่างกัน อะไรที่อาจได้ผลดีสำหรับคนหนึ่ง แต่อาจไม่ได้ผลดีสำหรับอีกคนหนึ่ง ความเหมาะสมในเรื่องการจะใช้วิธีการผ่าตัดใด ขึ้นอยู่กับเรื่องและวิธีการของการผ่าตัดท่าน

การผ่าตัดด้วยวิธี Gastric bypass จึงเป็นทางเลือกสำหรับคนไข้ที่ไม่เหมาะสมที่จะใช้วิธี Gastric banding และในทางกลับกัน ทั้งสองระบบมีความแตกต่างกัน ซึ่งขึ้นอยู่กับว่าเราจะตัดสินใจอย่างไร

การผ่าตัดลดความอ้วนด้วย Gastric banding ได้รับความนิยมมากกว่า Gastric Bypass ด้วยเหตุผลต่อไปนี้

- ใช้เวลาในการผ่าตัดน้อยกว่า จึงเสี่ยงน้อยกว่า

- สามารถปรับเปลี่ยนได้ (Reversible) แม้ท่านเปลี่ยนใจ หรือตัดสินใจไปใช้วิธีการผ่าตัดวิธีอื่นๆ ในภายหลังก็ยังสามารถทำได้

- การผ่าตัดมีความเสี่ยงน้อยกว่าวิธีการ Gastric bypass

- ไม่จำเป็นต้องใช้อาหารเสริมประจำวัน

- ใช้เวลาอยู่ที่โรงพยาบาลน้อยกว่า สามารถทำแบบมาโรงพยาบาลแล้วกลับได้ด้วยซ้ำ

- สามารถปรับสายห่วงรัดกระเพาะ ซึ่งหมายความว่าสามารถเลือกในการปรับเปลี่ยนการผ่าตัดได้

- การฟื้นไข้ได้เร็วกว่าวิธีการ Gastric bypass

- เป็นวิธีการที่ถูกกว่า Gastric bypass

แต่อย่างไรก็ตาม วิธีการผ่าตัดแบบ Gastric bypass จะได้รับการเสนอให้ใช้มากกว่า Gastric banding เนื่องจากวิธีแรกเป็นวิธีการผ่าตัดที่ได้มีใช้มาก่อน และมีประวัติศาสตร์ที่ได้รับการพิสูจน์มาแล้วทั่วโลก หลายคนจึงเห็นว่าเป็นวิธีการที่ดีกว่า

- ข้อได้เปรียบอันใหญ่ของการผ่าตัดแบบ bypass คือทำให้น้ำหนักลดลงมากกว่าวิธีการ Gastric band คนไข้จะน้ำหนักตัวลดลงไปโดยเฉลี่ยร้อยละ 60-70 ในช่วงปีแรกหลังการผ่าตัด

- ประโยชน์ด้านอื่นๆเมื่อเปรียบเทียบกับ Gastric band คือ

- ผลที่ดีต่อปัญหาที่เกี่ยวข้องกับโรคอ้วน ดังเช่นเบาหวานประเภทสอง (Type 2 diabetes) ซึ่งแก้ปัญหาได้ด้วยการผ่าตัดแบบ Gastric bypass

- ต้องการการดูแลหลังผ่าตัดน้อยกว่า ท่านไม่ต้องไปโรงพยาบาลหรือคลินิกเพื่อรับการปรับแก้ไข หรือเพื่อใส่เติม แต่อย่างไรก็ตามท่านยังต้องไปหาแพทย์อย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้เพื่อรับการตรวจร่างกายเป็นระยะ เพื่อติดตามสภาพการกินอาหาร (Diet) และการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

ความแตกต่างที่ชัดเจนของการผ่าตัดแบบ Gastric bypass นั้นคือมันต้องใช้เทคนิคที่ซับซ้อนกว่า และทำให้มีผลข้างเคียงมากกว่า ท่านต้องใช้อาหารเสริม (Regular dietary supplements) มากกว่า และบางทีอาจต้องใช้ไปตลอดชีวิต และไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ ท่านต้องอยู่โรงพยาบาลนานกว่า กล่าวคืออย่างน้อยต้องใช้เวลาอยู่โรงพยาบาล 3 วัน แต่เวลาฟื้นตัวต้องใช้มากกว่านั้น อาจต้องใช้เวลาถึง 6 สัปดาห์กว่าจะฟื้นตัวได้เต็มที่

เมื่อท่านคิดถึงการผ่าตัด Gastric bypass ซึ่งเกี่ยวข้องกับกระเพาะและลำไส้ เหล่านี้ต้องอาศัยบริการจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่มีทักษะสูง ที่เคยมีประสบการณ์กับการผ่าตัดที่มีความซับซ้อนนี้ เพราะการผ่าตัดเกี่ยวข้องกับระบบการย่อยอาหาร การดูดซึมของอาหารในร่างกาย ตลอดจนเส้นทางของอาหารที่ไหลผ่านไปในระบบของร่างกาย ที่เกี่ยวไปจนถึงลำไส้เล็ก (Small intestine)

แต่อย่างไรก็ตาม Gastric banding จะใช้การปรับกระเพาะเพียงเล็กน้อย การไหลของอาหารไม่ได้เปลี่ยนไปมาก เพราะสามารถมีการปรับตัวให้เป็นไปใกล้ปกติได้