ปรากฏการณ์เด็กผู้ชายเกลียดพ่อ (Oedipus complex)

ปรากฏการณ์เด็กผู้ชายเกลียดพ่อ (Oedipus complex)

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

Keywords: จิตวิทยา, พฤติกรรมมนุษย์

จาก Wikipedia, free encyclopedia

ท่านอาจเคยพบพฤติกรรมของเด็กที่เกลียดบิดามารดาในเพศตรงกันข้าม เช่น ลูกชายรักแม่ แต่เกลียดพ่อ หรือเด็กหญิงผูกพันในพ่อ แต่เกลียดแม่ ทั้งๆที่พ่อหรือแม่นั้น ก็รักในลูกของตนเอง สิ่งเหล่านี้ในทางจิตวิทยาให้คำอธิบายในปรากฏการณ์ที่เรียกว่า Oedipus Complex

ปรากฏการณ์โอเอดิปุส ในภาษาอังกฤษเรียกว่า Oedipus complex, ตามที่มีการอธิบายในทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) คือกลุ่มของความคิดและความรู้สึกที่ต้องการครอบครองบิดามารดาในเพศตรงกันข้าม และตัดพ่อแม่ในเพศเดียวกันออกไปจากความสัมพันธ์ เด็กผู้ชายไม่ชอบพ่อ แต่รักแม่ของตนอย่างมาก และเด็กผู้หญิงไม่ชอบแม่ แต่รักพ่อของตนเองอย่างมาก

ตามลักษณะทฤษฎีจิตวิเคราะห์ดั่งเดิม พฤติกรรมนี้จะเกิดขึ้นในช่วงที่เรียกว่า Oedipal phase อันเป็นช่วงของการพัฒนาบุคลิกภาพ (Libidinal and ego development) ช่วงวัยประมาณ 3-5 ปี และในบางลักษณะ ระยะ Oedipal จะแสดงออกให้เห็นได้ก่อนหน้านั้น

ปรากฏการณ์โอเอดิปุส (Oedipus) มาจากนิยายกรีกโบราณตามชื่อ Oedipus ซึ่งได้ฆ่าพ่อของตนที่ชื่อ Laius และแต่งงานกับแม่ คือนาง Jocasta ลักษณะจิตใจเช่นนี้ตามการอธิบายของ Sigmund Freud บิดาแห่งนักจิตวิเคราะห์ได้ให้ความเห็นว่ามันมาจากสำนึกความผิดที่ติดมาแบบจิตใต้สำนึก (unconscious guilt)

สำหรับทั้งเด็กหญิงและชายไม่ใช่ว่าทุกคนจะมีลักษณะดังกล่าว หากผ่านการเลี้ยงดูตามปกติ เด็กทั่วไปจะพึงมีความรักและผูกพันกับทั้งพ่อและแม่ แต่เพียงในลักษณะที่ต่างกัน แต่ก็มีเด็กบางส่วนที่มีพฤติกรรมแบบโอเอดิปุสปรากฏอยู่จนในลักษณะสังเกตได้ แต่ทั้งนี้ก็มีระดับที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับสัมพันธภาพของพ่อแม่ที่มีต่อลูก และสัมพันธภาพระหว่างพ่อและแม่ด้วยกันเอง ทีทำให้ลูกต้องเลือกรักแบบแบ่งฝ่าย

ปรากฏการณ์โอเอดิปุสนี้ หากไม่มีการแก้ไขได้สำเร็จเสียตั้งแต่ระยะแรกๆ จะกลายเป็นสิ่งที่ฝังในบุคลิกภาพของคน กลายเป็นความป่วยทางจิต (neurosis), ความเบี่ยเบนทางเพศ (paedophilia๗ และรวมถึงพฤติกรรมรักร่วมเพศ (homosexuality)