อันคำว่า “สหาย” (Comrade)

อันคำว่า “สหาย”
ประกอบ คุปรัตน์
รวบรวม และเรียบเรียง
E-mail: pracob@sb4af.org
Website: pracob.blogspot.com

คำว่า “สหาย” ตรงกับคำในภาษาอังกฤษว่า Comrade อ่านว่า คอมราด มีความหมายว่า คนที่ร่วมในกิจกรรมกัน มีอาชีพอย่างเดียวกัน คำที่มีลักษณะใกล้เคียง คือ Companion, associate, หรือ friend

ในอีกด้านหนึ่ง Comrade ใช้เรียกบุคคลที่เข้าไปอยู่ในพรรคการเมืองเดียวกัน โดยเฉพาะมักจะเป็นพรรคการเมืองที่เป็นฝ่ายซ้าย เช่น พรรคคอมมิวนิสต์ ดังพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยนั้น ก็มีวัฒนธรรมของการเรียกบุคคลนำหน้าว่า “สหาย” อันมีความหมายว่า เป็นเพื่อนที่มีการร่วมทุกข์ร่วมสุขในอุดมการณ์อย่างเดียวกัน ไม่ใข่เป็นเจ้านายกับลูกน้อง

ในภาษาจีน มีการแปลความหมายของ Comrade เป็น "同志" (pinyin: tóng zhì),มีความหมายว่า เป็นคนที่มีสปิริต เป้าหมาย และความไฝ่ฝันในทางเดียวกัน โดยได้มีการนำมาใช้ในสมัยของผู้นำกู้ชาติ Sun Yat-Sen เรียกคณะเพื่อนอุดมการณ์ หรือผู้ตามของเขา

ในสมัยสงครามโลก มุโสลินี เผด็จการ Facist ของอิตาลี ก็มีการเรียกสมาชิกพรรคว่า Comrade เหมือนกัน
ในสหรัฐอเมริกา มีการใช้คำว่า Comrade ในสมาคมลักษณะภราดรภาพเช่นกัน สมาคมแบบนี้มีในมหาวิทยาลัย ที่เขามีระบบหอพัก ที่จะมีการสรรเลือกคนเข้าร่วมองค์การแบบเฉพาะ เขาเรียกว่า Fraternity, หรือ Sorority

ในภาษาไทยที่ใช้กันทั่วไป การเรียกเพื่อนว่า เพื่อน สหาย หรือเกลอ ก็ถือว่าใช้แทนกันได้ ยกเว้นในบางที่บางโอกาส หากใช้เรียก “สหาย” คนเขาอาจคิดว่าเป็นพวกที่เคยไปร่วมงานกันในป่ามาก่อน ดังนั้นในการรณรงค์ทางการเมืองกัน ผู้ปราศรัยมักจะใช้คำว่า “พ่อแม่พี่น้อง” หรือ “พี่น้อง” หรือพี่น้องเอ๋ย ซึ่งเป็นแบบไทยๆ ที่ให้เกียรติคนด้วยการแสดงความใกล้ชิดเป็นดุจดังพี่น้อง มีความหมายลึกซึ้งในอีกแบบหนึ่ง

ในปัจจุบัน เคยได้ยินเยาวชนที่เป็นหญิง เรียกเพื่อนๆว่า มึง และเรียกตัวเองว่า “กู” ในแบบให้ความสนิทสนม ซึ่งเมื่อก่อน เห็นแต่มีผู้ชายด้วยกันจะใช้สรรพนามว่า กู สำหรับตัวเรา และมึง สำหรับเรียกเพื่อน หรือไม่ก็เป็นลื้อ กับอั๋ว โดยนำมาจากภาษาจีน ซึ่งถ้าครูอาจารย์หรือผู้ใหญ่ได้ยิน ก็ต้องเรียกมาอบรมแล้ว