ระบบเน่าทางการเมือง (Spoils system)

ระบบเน่าทางการเมือง (Spoils system)

ประกอบ คุปรัตน์
Pracob Cooparat
E-mail: pracob@sb4af.org

ในสงคราม spoils หมายถึง สิ่งของที่ผู้ชนะยึดมาเป็นของของตน หรือนำมาใช้เป็นประโยชน์

ในประเทศสหรัฐอเมริกามีระบบปฏิบัติที่หยิบยื่นอำนาจของรัฐบาลให้กับบุคคลที่มีอำนาจ อิทธิพล หรือรับใช้พรรคการเมืองฝ่ายชนะ ซึ่งเป็นคำที่มาจากคำปราศรัยของวุฒิสมาชิกชื่อ William Learned Marcy ซึ่งกล่าวสุนทรพจน์ตอนหนึ่งว่า “เมื่อผู้ชนะมา สมบัติก็เป็นของผู้ชนะ” (to the victor belong the spoil.) ในระดับชาติดังในประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อมีสองพรรค ก็มีคนทำงานให้พรรค มีมาตั้งแต่สมัยประธานาธิบดี Thomas Jefferson เป็นการปฏิบัติที่เมื่อมีการเลือกตั้งแล้ว ฝ่ายชนะได้ขึ้นครองอำนาจ ตำแหน่งหน้าที่ในรัฐบาลต่างๆ ก็จะถูกนำมาใช้เพื่อให้รางวัลแก่คนที่ทำงานให้กับพรรคที่นำมาสู่ชัยชนะ

ในสมัยประธานาธิบดี Andrew Jackson ได้ประกาศในราวปี ค.ศ. 1829 ได้ประกาศว่าเขาเชื่อว่าในระบบราชการแผ่นดินนั้นจะดีขึ้น หากตำแหน่งหน้าที่ถูกหมุนเวียนไปสู่ฝ่ายที่ได้เข้ามาครองอำนาจ แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อเขาเข้ารับตำแหน่งในช่วง 8 ปีนั้น มีเพียงร้อยละ 20 ที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งอันเป็นผลจากการเมือง แต่เพราะการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งหน้าที่ในลักษณะดังกล่าว จึงทำให้เกิดการคอรัปชั่นและความไร้ประสิทธิภาพเกิดขึ้นทั่วไปในระบบราชการ

ในสมัยสงครามกลางเมืองภายใต้การปกครองของ Ulysses S. Grant นับเป็นความเสียหายอย่างมาก เมื่อฝ่ายชนะได้นำคนเข้าสู่ตำแหน่ง ทดแทนคนเก่าที่ได้ทำงานมาอย่างเป็นระบบแล้ว ผลคิอทำให้ประเทศสหรัฐต้องมีการปฏิรูประบบการเมืองการปกครอง โดยมีนิติบัญญัติชื่อ The Civil Service Commission ในปี ค.ศ. 1871 เพื่อควบคุมการปฏิบัติอันมาซึ่งความเสียหายแก่แผ่นดิน เป็นการนำระบบคุณธรรม (Merit system) มาใช้ แต่กระนั้นระบบสองพรรคแบบสหรัฐ จำเป็นต้องมีคนมาช่วยงานหาเสียง และบำเหน็จตำแหน่งแก่คนที่มาช่วยงานเหล่านั้น Spoil system ก็ยังคงมีอยู่ในอีกหลายๆสำนักงานในรัฐบาลกลาง รัฐบาลของแต่ละรัฐ และรวมถึงรัฐบาลท้องถิ่น ยังมิได้สูญหายไปเสียทีเดียว

ประเทศไทยก็เช่นเดียวกัน เรากำลังได้รับผลกระทบจาก Spoils system มีทั้งคนที่เข้ามายึดอำนาจที่ก็ต้องแสวงหาประโยชน์ ตกรางวัลแก่แม่ทัพนายกองฝ่ายทหาร และพรรคพวก เมื่อมีระบบการเมืองการเลือกตั้ง ก็ต้องใช้ทรัพยากร เมื่อชนะมาแล้ว อะไรที่จะทำได้ทั้งที่ถูกกฏหมาย และไม่ค่อยจะถูกต้องนัก เช่นการย้ายคนที่ทำงานในตำแหน่งราชการสำคัญไปอยู่ในที่ๆไม่มีบทบาท แล้วแต่งตั้งพวกของตนเข้าสู่ตำแหน่งหน้าที่เหล่านั้น ผลเสียที่จะตามมาคือ จะทำให้คนทำงานแบบไม่มีพรรคพวก หมดกำลังใจ คนดีก็จะถอยห่างจากระบบราชการ คนเล่นพรรคเล่นพวกก็จะเข้าสู่ระบบราชการเหล่านั้น และบ้านเมืองก็จะได้รับความเสียหาย

The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07.
A. A. Hoogenboom, Outlawing the Spoils (1968); W. d. Foulk, Fighting the Spoilsmen (1974).